Gemeentelijke heffingen stijgen fors: waarom en hoe het wordt berekend

We betalen elk jaar verschillende gemeentelijke belastingen. Denk aan onroerende zaakbelasting (ozb), rioolheffing, afvalstoffenheffing en waterschapsbelastingen. De hoogte van de verschillende belastingen verschilt per gemeente en hangt af van een aantal factoren.

Stijging onroerende zaakbelasting

Als woningbezitter betaal je jaarlijks ozb. De ozb is een percentage van de WOZ en mag de gemeente jaarlijks aanpassen. De WOZ is de geschatte marktwaarde van een huis op 1 januari van het vorige jaar. Daalt de WOZ-waarden in jouw gemeente, dan is de kans groot dat de gemeente de ozb verhoogt om toch tot een sluitende begroting te komen.

"De hoogte van de heffingen worden namelijk gebaseerd op een begroting van de kosten", legt Schep uit. "Dat zijn ingewikkelde berekeningen die regelmatig worden getoetst door de belastingrechter."

De ozb wordt gebruikt om een deel van de taken van gemeenten te bekostigen. De gemeenteraad bepaalt waarvoor de opbrengsten uit de ozb worden ingezet. Vaak gaat het geld naar lokale voorzieningen, waaronder de bibliotheek en het open kunnen houden van het zwembad.

Hoogste stijging afvalstoffenheffing in 26 jaar

Uit de cijfers van het CBS blijkt dat de afvalstoffenheffing en reinigingsrechten met tien procent stijgt. Dat is de grootste stijging sinds 1995. Met deze heffing bekostigt de gemeente de inzameling van ons huishoudelijk afval.

De forse stijging van de heffingen is volgens Schep te verklaren doordat de inzamelings- en verwerkingskosten zijn toegenomen en de opbrengsten door afvalstromen zijn afgenomen. "Daarnaast willen steeds meer gemeenten investeren in het recyclen en scheiden van afval en daar betaal je als burger ook aan mee."

Waar gemeenten voor de ozb hun eigen tarieven mogen bepalen, zijn de afvalstoffenheffing en de reinigingsrechten kosten gebonden. Deze heffingen mogen niet meer opbrengen dan wat de dienst kost.

Ook de rioolheffing stijgt

Ook betalen we ieder jaar rioolheffing. Deze heffing stijgt volgens cijfers met 2,6 procent. Je betaalt rioolheffing voor de afvoer van het huishoudelijk afvalwater, afvoer en opslag van hemelwater, het op peil houden van grondwater en kosten voor aanleg of beheer van riolering.

De hoogte van de rioolheffing verschilt net als de ozb en de afvalstoffenheffing per gemeente. Wel geldt voor deze heffing, net als bij de afvalstoffenheffing, dat de totale opbrengst nooit hoger mag zijn dan de kosten.

Gemeentelijke heffingen blijven jaarlijks oplopen

De gemeentelijke heffingen stegen de afgelopen jaren gemiddeld met vier procent. Dat is volgens Schep allemaal begonnen met het overhevelen van de zorgtaken van het Rijk naar de gemeenten.

"De gemeenten hebben de zorgtaken van het Rijk overgenomen, maar met veel minder geld dan wanneer het Rijk het zelf nog deed. Het idee was dat gemeenten het een stuk efficiënter zouden moeten doen, dus kregen de gemeenten een aantal miljard minder. Maar in de praktijk blijkt nu dat gemeenten te weinig geld hebben om de zorgtaken goed te doen."

En dat wreekt zich nu. Gemeenten hebben veel gesneden om het zo efficiënt mogelijk op te zetten, maar ze kunnen niet anders dan de ozb te verhogen, om de tegenvallers op te vangen.

Nieuwe verdelingssystematiek

Zolang daar niets aan verandert, vreest Schep het ergste. "Je ziet een stijgende lijn met gemeenten die rood staan en de begroting niet meer rond krijgen. Voor dit jaar verwacht zeventig procent van de gemeenten niet uit te komen."

Gemeenten krijgen een uitkering van het Rijk van zeventig tot tachtig procent. Iedere gemeente krijgt geld naar het aantal 'problemen' dat zich afspeelt in de gemeente. De ene gemeente heeft bijvoorbeeld veel meer hulpbehoevende ouderen dan de andere gemeente. "Dat systeem werkt niet meer sinds de grote decentralisatie", zegt Schep.

Daarom moet er in 2022 een nieuwe verdelingssystematiek komen met daarin nieuwe regelingen over hoe en wie er gecompenseerd wordt voor die zorgkosten. Schep: "Dan zouden we van die stijgende gemeentelijke heffingen af moeten zijn."

Wil je meer te weten komen over lokale belastingen? Kijk op vrijdag 29 januari om 16.00 uur naar de livestream 'Lokale belastingheffing voor maatschappelijke opgaven' van bijzonder hoogleraar Arjan Schep.

Stax&Toine

Het middagmagazine Stax&Toine hoor je van maandag tot en met donderdag tussen 14.00 en 16.00 uur. Dionne Stax en Toine van Peperstraten nemen de luisteraar op een ontspannen eigenzinnige manier mee door het nieuws van de dag en spreken met gasten die iets bijzonders gaan doen. Muziek en lifestyle spelen een belangrijke rol in het programma.