Jongeren die in 2017 zelfmoord pleegden vaak verstrikt in web van zorg

Jurgen van den Berg sprak er in het NOS Radio 1 Journaal over met onderzoeker en hoogleraar Arne Popma en met Nanette Zonneberg van 113 Zelfmoordpreventie.

In 2017 was er een verdubbeling van het aantal zelfdodingen onder tieners. Stichting 113 Zelfmoordpreventie deed daarom in opdracht van het ministerie van VWS een onderzoek. In 2018 daalde het aantal suïcides weer naar het niveau van de jaren ervoor.

Voor het onderzoek hield 113 ruim honderd interviews met nabestaanden van 35 overleden kinderen. Het ging om ouders, broers, zussen, leerkrachten en hulpverleners van jongeren die in 2017 een einde aan hun leven maakten. De stichting concludeert dat elke zelfdoding weliswaar uniek is, maar dat er ook patronen te ontdekken zijn.

Passende zorg

Vaak hadden de jongeren moeite om passende zorg te krijgen. Meer dan 60 procent had een of meerdere psychiatrische diagnoses en meer dan de helft deed eerder een suïcidepoging. De vaak complexe diagnoses vragen om een specialistische behandeling, maar juist door de complexiteit van hun problematiek werden veel jongeren op verschillende plekken in de jeugdzorg geweigerd, omdat er geen passende behandeling geboden kon worden.

Uit de interviews met ouders blijkt dat hun kinderen vaak verstrikt raakten in een web van aanmeldingen, wachtlijsten, diagnostiek, afwijzingen en verwijzingen. Ook had de overgang naar psychiatrie voor volwassenen zodra ze 18 werden vaak een negatieve impact en vonden ouders dat ze niet goed betrokken werden bij behandeling.

Maatregelen

Een van de aanbevelingen is dan ook de zorg te verbeteren en beter op elkaar te laten aansluiten. "Hoelang het ook duurt, hoe zwaar ze het ook hebben, laat ze niet los", stelt Saskia Mérelle, die het onderzoek mede uitvoerde. De overgang van jeugdzorg naar volwassenenpsychiatrie moet van 18 naar 21 of in sommige gevallen naar 23 jaar verhoogd worden. Dan kunnen de jongeren meer maatwerk krijgen, denken de onderzoekers.

Ook moeten de ouders beter betrokken worden bij de behandeling. "Neem het serieus als ze zeggen dat het niet goed gaat met hun kind." Het is volgens Mérelle belangrijk dat elke professional getraind wordt in suïcidepreventie. Dat is nu nog niet het geval. En om de kwaliteit en continuïteit van zorg te verbeteren, moeten instellingen op regionaal niveau beter samenwerken.

Stichting 113 wijst erop dat iedereen op zijn eigen gebied zijn best doet, maar dat er geen gezamenlijk systeem is voor zelfmoordpreventie. Binnenkort komen verschillende zorginstellingen, scholen, ggd's en andere belanghebbenden bij elkaar om te praten over een totaalprogramma voor preventie.

Pesten

Er waren ook verschillende patronen bij jongens en bij meisjes. Zo speelde bij jongens relatief vaak mee dat ze problemen hadden op school, bijvoorbeeld door autisme of adhd. Zij vonden weinig aansluiting met leeftijdsgenoten en leraren en moesten naar het speciaal onderwijs.

Bij meisjes bleken hoge verwachtingen en een perfectionistische instelling een factor van betekenis. Bij ongeveer de helft van alle jongeren was sprake van pesten. Opvallend was dat het grootste deel havo of vwo deed.

Heb jij hulp nodig? Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900 0113 (24/7 bereikbaar) en 113.nl.