'De tweede genocide in Rwanda'

De Tutsi-rebellen en hun leider Paul Kagame van het RPF worden internationaal geprezen als bevrijders, ze beëindigden de genocide van de Hutu’s op de Tutsi’s. Nu plaatst Rever dit beeld van de heldhaftige 'bevrijders' in een heel andere context. Ook deze rebellen hebben zich schuldig gemaakt aan grootschalige moordpartijen en etnische zuivering, vooral op Hutu's.

Dit concludeert Rever na twintig jaar onderzoek en gesprekken met meer dan tweehonderd getuigen, veelal spijtoptanten die als militairen en officieren in het RPF hebben gediend. Het zijn unieke bronnen, die een zeer gedetailleerd en schokkend beeld schetsen dat het gangbare verhaal in twijfel trekt.

Schrikwekkende moorden

Rever sprak medewerkers van het Rwanda-tribunaal, maar nog opmerkelijker zijn de voormalige Tutsi-rebellen die uit de school klappen. Deze getuigen hebben het over schrikwekkende moorden op duizenden Hutu's.

Een voormalig RPF-soldaat beschrijft dat hij en de rest van zijn 'killing squad' op methodische wijze in een paar dagen meer dan tweeduizend Hutu mannen, vrouwen en kinderen doodschoten na ze te hebben vastgebonden. In de uitzending van Bureau Buitenland spreekt Rwanda-deskundige Filip Reyntjens van de Universiteit van Antwerpen, die zelf ook jarenlang onderzoek heeft gedaan naar de genocide, zelfs van een tweede genocide. Reyntjens: "Dat zou een andere niet compenseren. De ene genocide maakt de andere niet minder."

Zeer saillant is ook dat Judi Rever inzage kreeg in tot nu toe geheime VN-documenten met belastende informatie over het RPF. Dat hier nooit iets mee gedaan is komt volgens Reyntjens voornamelijk vanwege politieke druk van buitenaf. Rever beschrijft hoe Kagame uiterst zorgvuldig zijn sporen probeerde uit te wissen. Zoals zij het met een metafoor uitdrukt vond "de genocide op Tutsi's overdag plaats, en die op de Hutu's gedurende de nacht".

Doodsbedreigingen

De impact van de bevindingen van Rever blijkt uit de vele doodsbedreigingen aan haar adres. Jean-Marie Gatabazi, een Rwandese gouverneur, stelde in een inmiddels verwijderde tweet dat Rever "spijt zou krijgen van haar verloren tijd".

Momenteel is Kagame al ruim 18 jaar aan de macht in Rwanda. Hij zal niet snel meer vervolgd worden, het tribunaal is inmiddels opgeheven, maar de politieke implicaties kunnen groot zijn. Reyntjens: "Kagame moet ter verantwoording worden geroepen, al is het maar politiek."

De Britse Panorama-serie van de BBC heeft verschillende afleveringen uitgebracht over de Rwandese genocide van 1994. De herinnering aan dit drama is nog altijd springlevend in het land, merken makers van de VPRO.