Kamervragen na schokkende beelden: Syrische vluchteling vastgebonden voor gedwongen uitzetting

Joost is een Syrische vluchteling die over land gevlucht is richting Nederland. Tijdens zijn vlucht heeft hij vastgezeten in Bulgarije en is daar in detentie mishandeld. Na zijn vrijlating is hij doorgereisd naar Nederland om hier asiel aan te vragen, en herenigd te worden met zijn broers die hier ook wonen. Totdat hij op 20 mei gekneveld op het vliegtuig naar Bulgarije werd gezet. Logische vraag: waarom naar Bulgarije? Er is een Europees verdrag dat bepaalt dat Nederland je binnen 6 maanden mag uitzetten als je in een ander land officieel asiel hebt aangevraagd. Toen Joost vastzat in Bulgarije is hij gedwongen om vingerafdrukken af te laten nemen. Zo is zijn asiel aangevraagd en is Bulgarije verantwoordelijk voor zijn procedure. Met dit verdrag kan Nederland van veel asielaanvragen afkomen, want de meeste asielzoekers komen niet als eerste aan in Nederland tijdens hun vlucht.

Dwangmiddelen

Roos Ykema was bij de deportatie van Joost aanwezig, om te proberen deze tegen te houden: "Wij waren aan boord op dezelfde vlucht, om zo de marechaussee ervan te overtuigen deze deportatie niet door te laten gaan." Echter had Ykema niet verwacht hoe heftig de deportatie zou verlopen. "Toen ik aan boord stapte hoorde ik al dat iemand gesmoord aan het schreeuwen was. Later zag ik dat zijn benen vastzaten met tiewraps en zijn lichaam in een 'bodycuff' zat om hem vast te houden, ook werden zijn mond en neus steeds dichtgedrukt. Ondertussen riep hij steeds om zuurstof en hulp."

De marechaussee is door ons gevraagd om een reactie te geven op de heftigheid van deze deportatiepoging en het gebruik van dwangmiddelen. Dit hebben zij schriftelijk gedaan: "Er wordt geen geweld gebruikt tenzij dit niet anders kan. In dit geval is te zien dat de betrokkene is gefixeerd in de ligprocedure op de stoel. Hierbij worden verschillende aangeleerde controletechnieken toegepast, conform de ambtsinstructie." Roos Ykema schrikt hiervan: "Ik had gehoopt dat dit een incident zou zijn, maar als ik de marechaussee zo hoor, is dit eigenlijk heel normaal."

Met de Partij voor de Dieren heeft Volt Kamervragen gesteld over deze schokkende deportaties. Volt-Tweede Kamerlid Marieke Koekkoek: "Wij willen beantwoord krijgen wat hier is gebeurd en hoe het zo heeft kunnen ontsporen. Daarnaast hebben wij vragen bij stijgende cijfers, zo zou de inzet van dwangmiddelen van 5% naar 15% zijn gegaan. Waarom is dit zo?"

EU

Ondanks dat Bulgarije een EU-land is, wordt het toch als onaanvaardbaar beschouwd om ernaar uitgezet te worden. Roos Ykema beaamt dat Joost hier eerder gevangen is gezet in mensonterende detentiecentra en te maken heeft gehad met mishandelingen door grenswachten. Ykema: "Aan de grenzen wordt veel geweld gebruikt om mensen buiten het land te houden, en in Nederland ook om ze het land uit te krijgen."

Marieke Koekkoek is zelf bij de Europese grenzen geweest en beaamt dit beeld: "Je ziet overal dezelfde praktijken. Wij zeggen als Europa: 'Wij hebben gezamenlijke grenzen, maar wij zijn niet bereid als Nederland om onze verantwoordelijkheid te pakken en ook die grenzen op een humane manier te bewaken.'" Ook over het terugstuurbeleid zijn door de PvdD en Volt vragen gesteld. Voor Griekenland heeft de rechter al gezegd dat hier geen mensen naar terug gestuurd kunnen worden. Koekkoek: "Als ik kijk naar de opvangomstandigheden in Bulgarije, moeten we dat daar ook niet willen."

Joost zelf is nooit in Bulgarije aangekomen. Zijn gezondheid ging voor het opstijgen dermate achteruit dat het vliegtuig terugkeerde naar de gate en werd hij per ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Na ontslag werd hij vrijgelaten, omdat de termijn van uitzetting is verlopen. Nu zit hij in een opvanglocatie en kan hij alsnog asiel in Nederland aanvragen.

*Echte naam bij redactie bekend