De Strijd om het Constitutioneel Hof: krijgen we dit ook in Nederland?

Een wet toetsen of die niet in strijd is met de grondwet. Dat klinkt heel logisch. Toch mogen rechters het in Nederland niet. Een Constitutioneel Hof bestaat hier niet. Wel klinkt er al jaren het geluid of we die grondwettelijke toetsing voor rechters moeten invoeren. "Door de toeslagen-affaire en de corona-maatregelen zijn mensen hier wel meer over gaan nadenken", vertelt Ingrid Leijten, hoogleraar Constitutioneel Recht aan de Universiteit Tilburg in deel drie van de serie.

Supreme Court

Maar we beginnen in Amerika. Daar lijkt het Supreme Court steeds politieker te worden, legt Amerika-journalist Laila Frank in deel een van de serie uit. In tegenstelling tot andere landen heeft de president daar een grote vinger in de pap over welke rechters er benoemd worden. Die rechter interpreteren de grondwet. Het kan dus van belang zijn onder welke politieke stroming ze vallen.

Europa

Dat is iets wat in Duitsland en Frankrijk heel anders gaat. In deel twee van de serie vertellen Ton Nijhuis (directeur van het Duitsland Instituut Amsterdam) en Eline Huisman (correspondent in Frankrijk) over onze buurlanden. Daar staat het Hof een stuk verder van de politiek af. Maar helemaal los van elkaar kunnen ze nooit.

Dat zegt ook oud-Tweede Kamerlid Ronald van Raak (SP) over de mogelijkheden in Nederland. "Zodra je rechters benoemd, blijft het altijd een beetje politiek." Wat overigens geen reden is om het niet in te voeren. Zowel Van Raak als Leijten zien er voordelen in.

Op het Ministerie van Binnenlandse Zaken worden momenteel nagedacht over die grondwettelijke toetsing. Maar omdat daar een grondwetswijziging voor nodig is, kan dat nog jaren duren voordat we dat daadwerkelijk hebben in Nederland.