Gedetineerden slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag: 'Van opmerkingen tot verkrachting'

Johan Oosterhagen is advocaat van ruim veertig vrouwen, die zeggen slachtoffer te zijn van het grensoverschrijdend gedrag dat in de gevangenis plaatsvindt. "Ze zijn slachtoffer van machtsmisbruik, tekort aan medische zorg en seksueel misbruik. Dat gaat van opmerkingen tot verkrachtingen." Oosterhagen doet al tweeënhalf jaar onderzoek naar de zaak. "Bijna alle vrouwen kunnen voorbeelden geven van grensoverschrijdend gedrag."

"We zien bijvoorbeeld dat medische zorg zoveel mogelijk uitgesteld wordt", vertelt hij. "Niet de zorgverzekering, maar de overheid betaalt de kosten van de zorg van gedetineerden. Zorg wordt zoveel mogelijk uitgesteld om kosten te besparen."

Extreme gevolgen

Machtsmisbruik komt voor bij bewakers: "Ze geven gevangenen privileges in ruil voor seksuele handelingen. Dan krijgen ze bijvoorbeeld een extra bel- of bezoekmoment of wordt ruimhartiger omgegaan met het insluiten; dan mogen ze langer buiten de cel blijven dan anderen."

Als de vrouwen melding maken van dergelijke voorvallen, ondervinden zij de nadelige gevolgen, weet Oosterhagen. "Dan komen er strafmaatregels of worden ze overgeplaatst. Dat heeft extreme gevolgen voor bijvoorbeeld bezoek of een opleiding die ze volgen in de gevangenis. Als ze overgeplaatst worden, kunnen ze die opleiding niet voortzetten."

Rijkelijk laat

Minister Weerwind van Rechtsbescherming heeft laten weten diep geraakt te zijn door de bevindingen in het rapport. Hij zegt de aanbevelingen van de Inspectie over te nemen. Zo komt er een onderzoek naar de situatie in de andere twee vrouwengevangenissen in Ter Peel en Zwolle.

Oosterhagen maakte vorig jaar zomer al een melding bij minister Weerwind. "Ik heb toen al gezegd dat er een toezichthouder moest komen en nu pas - na het rapport van de Inspectie - heeft hij toegezegd dat er een functionaris wordt aangesteld. Dat vind ik rijkelijk laat. In de tussentijd zijn er incidenten geweest waar mensen voor zijn ontslagen. De PI heeft zelfs aangifte gedaan tegen een medewerker. De vrouwen die het afgelopen jaar slachtoffer zijn geworden van deze incidenten zijn niet blij dat de minister wel naar de Inspectie luistert, maar niet naar een advocaat."