Hoe liegen je kan helpen in het leven: 'Het is niet altijd slecht'

'We liegen de hele tijd'

Op de vraag wanneer hij zelf voor het laatst heeft gelogen, antwoordt Meester: "Dat is lastig, want we doen het de hele tijd. Dat is het probleem. Het is een soort smeermiddel voor sociale interacties. We vertellen vaak kleine leugens, en meestal is dat prima." Zelfs in een simpel gesprek kan het al gebeuren: "Bij iets simpels als 'hoe gaat het?' zeg je vaak dat het goed gaat, terwijl dat misschien niet zo is."

Waarom liegen we?

Waarom liegen we eigenlijk? "Om heel veel redenen", legt Meester uit. "Een van de redenen is dat het sociale verkeer er soepeler van loopt. Anders zouden gesprekken eindeloos duren als je telkens eerlijk vertelt hoe het echt gaat. Natuurlijk liegen we ook om te bedriegen, maar vaak ook om onszelf vooruit te helpen. Daarom heet het boek ook Bluf jezelf door het leven."

'Bluffen heeft twee kanten'

Bluffen heeft volgens Meester twee kanten: "Het kan met of zonder liegen. Bijvoorbeeld als je bij een sollicitatie zegt dat je heel goed bent in Excel, terwijl dat niet waar is. Dat zien we als bluffen, maar eigenlijk is het ook liegen." Het is soms moeilijk te bepalen wanneer je liegt of bluft. "Onwaarheid vertellen is niet altijd liegen. Als iemand vraagt waar de suikerpot is en jij denkt zeker te weten waar hij staat, maar het klopt niet, dan lieg je niet. Het draait om intentie."

We kunnen ook onszelf goed voor de gek houden, vertelt Meester: "Denk aan mensen die geloven dat ze heel eerlijk zijn, terwijl ze ondertussen constant pennen van hun werk stelen."

Verschillende soorten leugens

Meester onderscheidt verschillende soorten leugens: "Je hebt leugentjes om bestwil, grove leugens, manipulatieve leugenaars zoals Jago uit Shakespeares Othello, die bewust een situatie creëert die er niet is. Maar ook beroepsleugenaars zoals gokkers en oplichters. Zelfs acteurs en schrijvers zijn in zekere zin leugenaars, omdat ze je meenemen in een verhaal dat helemaal niet waar is."

Liegen in de politiek

Ook in de politiek is liegen interessant: "Als je lid bent van een politieke partij en campagne voert, moet je soms standpunten verdedigen waar je zelf niet helemaal achter staat. Zeker als je compromissen sluit, moet je doen alsof je erachter staat."

Volgens Meester gebeurt dit veel in de huidige politiek: "Wat de 17e-eeuwse filosoof Thomas Hobbes hypocrisie noemde, zie je tegenwoordig veel in de politiek. Mensen die zeggen: 'Ik sta buiten de politiek, ik spreek namens het volk'. Maar politiek is een spel dat je samen speelt, en als je zegt dat je erbuiten staat, speel je vals. Geert Wilders doet dat bijvoorbeeld: hij maakt nu deel uit van de politiek en het beleid, maar doet alsof hij erbuiten staat. Dat heeft hij tot een kunst verheven."

Liegen kan je helpen in het leven

Welke leugens zouden mensen wél moeten vertellen? "Mensen denken bij authenticiteit vaak aan 'Wie ben ik diep van binnen?', maar iemand als Simone de Beauvoir, een Franse existentialistische filosoof, zou zeggen: 'Diep van binnen ben je niets'. Wij mensen zijn namelijk in staat om buiten onszelf te staan en te denken: ik doe dit zo, maar ik kan het ook anders doen. Dat is wat ik bluffen noem. Je denkt na over wie je wilt worden, en soms moet je daar een beetje bij liegen." Meester voegt eraan toe: "Je kunt jezelf zo voordoen als iemand anders, net zolang tot je het uiteindelijk wordt. Maar je moet oppassen dat je niet te ver gaat, want je kunt ook overmoedig worden en verstrikt raken in je eigen leugens. Het is belangrijk om daar een balans in te vinden."