Deze Dag Toen: 'Exotische' Mata Hari gearresteerd in Parijs

Margaretha groeide op in betrekkelijke luxe, tot haar vader failliet ging, haar ouders scheidden en haar moeder aan tbc overleed. Het gezin viel uit elkaar, op haar 18e reageerde Margaretha op een contactadvertentie van de 20 jaar oudere John MacLeod, officier in Nederlands-Indië. Nog geen half jaar later trouwden ze.

Het huwelijk moet ongelukkig zijn geweest. Hij betichtte haar van flirten met zijn mede-officieren, zij zei dat hij haar besmet had met syfilis. Een zoontje overleed, mogelijk door een kwikbehandeling tegen de ziekte. Een vechtscheiding volgde, met als inzet dochter Nonnie. Als gescheiden vrouw had Margaretha het moeilijk. Maar ze zag het effect dat ze had op mannen en trok naar Parijs, om zich opnieuw uit te vinden.

Mysterieuze danseres

Ze overdonderde Parijs vanaf 1905 met een exotische, mysterieuze 'tempeldans', waarbij ze sensueel haar sluiers een voor een afwerpt. Het bloot gebruikte ze als masker, ze had een haast schizofrene relatie met haar alter ego. "Wat er gebeurt met Mata Hari, raakt madame Zelle niet", analyseert ze later in gevangenschap.

Ze trad op in het Parijse Odéon, de Scala in Milaan, door heel Europa. Op de tentoonstelling zijn de handenvol visitekaartjes te zien die ze ontving van bewonderaars en twee dikke plakboeken waarin ze de vele krantenknipsels bewaarde. Ze liet zich onderhouden met grote geldbedragen, bontjassen en villa's.

Het feest eindigde in de Eerste Wereldoorlog. Shows in Duitsland werden abrupt geannuleerd. "La Guerre. Partie de Berlin. Theatre fermé", schreef ze kortweg in haar plakboek. Ze werd voltijds courtisane en kon het als neutrale Nederlander aanleggen met militairen van alle partijen. "Ik houd van officieren. Ik ben liever de maîtresse van een arme officier dan van een rijke bankier", zegt ze later in een verhoor.

Achilleshiel

Haar kracht werd haar achilleshiel. "Vroeger hoorden veel contacten bij haar leven als grande dame, maar nu stond de wereld op zijn kop. Mensen die zich bewogen tussen officieren werden gezien als gevaarlijk in plaats van interessant. Ik denk dat ze dat te laat doorhad."

Ze werd door de Duitsers benaderd om te spioneren. Accepteerde een voorschot van 20.000 franc, tegenwoordig 37.000 euro, wat ze eigenlijk te weinig vond. Later zou ze volhouden dat het haar om het geld te doen was, dat ze eigenlijk dubbelspion voor de Fransen wilde worden. Ze wist niet dat die haar eigenlijk vanaf het begin af aan al in de gaten hielden. Langzaam sloot het net zich.

Bewijs dat Zella staatsgeheimen heeft doorgespeeld is er nauwelijks. Hans Groeneweg, curator van de tentoonstelling Mata Hari: de mythe en het meisje van het Fries Museum denkt dat ze slachtoffer was van een cynische Franse berekening. "In 1917 ging het bar slecht aan het front. Muiterij na muiterij, wisseling van de hoge generaals, Frankrijk staat op de rand van totale instorting. We hebben hier te maken met een beroemde naam, die je ten voorbeeld kunt stellen. De Fransen denken: als we die doodschieten, dan trilt de wereld. Punt gemaakt."

Bron: nos.nl