Behandeling WOB-verzoeken in 80% van de gevallen te laat

“Binnenkort komt er een vervolg op de WOB. Daarin wordt het termijn verkort. Dus we vonden het belangrijk om te kijken of de WOB-termijnen overschreden worden”, vertelt Directeur van de Open State Foundation Serv Wiemers in het NOS Radio 1 Journaal.

WOB

Overheden zijn verplicht om verzoeken tot openbaarmaking van documenten via de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) in 28 dagen te behandelen. Ze mogen daarna nog eens 28 dagen uitstel krijgen, waardoor ze in totaal maximaal 56 dagen de tijd hebben. 80 procent van de WOB-verzoeken wordt niet binnen die wettelijke termijn ingewilligd. “Het gemiddelde is nu 161 dagen.” Wiemers vindt het een schokkende vinding. "Je zou verwachten dat de overheid zich aan zijn eigen wetten houdt, maar dat is absoluut niet het geval."

Tijd

Bij het onderzoek werd gekeken naar het verwerken van WOB-verzoeken van vorig jaar. De ministeries geven aan dat het door vertraging komt. Dat argument doet weinig voor Wiemers. “We hebben coronaverzoeken er juist uit gehouden. Verder is het een grondrecht van iedere burger, iedereen moet kunnen navragen wat de overheid doet en wat daarbij gebruikt wordt. Het is informatie van ons allemaal”, legt hij uit.

Werk

Een ander argument dat wordt gegeven, is het werk. Het zou namelijk veel werk vereisen om al die informatie te verzamelen. Dit ligt, volgens Wiemers, aan de werkmentaliteit. “Het wordt gezien als een soort van corvee. Hé verdorie, er is weer een burger of journalist die wat wil.” De overheid zou het ook anders kunnen zien. “Je kan het ook bekijken als compliment. Mensen willen met je meedenken en zijn geïnteresseerd in het onderwerp.”

Wiemers zegt ook dat het werk goed te organiseren valt. Hij neemt Noorwegen dan als voorbeeld. Daar behandelen ze deze verzoeken binnen een paar uur of uiterlijk binnen drie dagen. Een stuk sneller dus. “Je moet er prioriteit aangeven. Als er een klacht is over het Noorse WOB-verzoek, wordt dat elke week besproken in de ministerraad.”

Aantal

Aan de hoeveelheid kan het ook niet liggen, zegt Wiemers. De omvang van WOB-verzoeken blijkt beperkt. 14% van de onderzochte verzoeken zijn groot. Dan gaat het om 250 pagina’s of meer. De overige 86% zijn, volgens hem, overzichtelijk. “Er wordt gewoon te veel over nagedacht, drie keer omgedraaid en alle risico’s worden eruit gehaald. Maar dan negeer je gewoon het grondrecht.”

Vertrouwen

Er is te veel wantrouwen richting de burger bij deze verzoeken. “Politici zijn ontevreden dat de burger hen niet meer vertrouwt. Maar zij moeten ook van vertrouwen uitgaan richting de burger. Zeg nou eens: dit is de informatie. Gooi het open.” Dan kan het zijn dat er kritiek ontstaat, maar: “Als je overtuigd bent van je werk, mag je daar best moediger mee omgaan.”