De overlast van de eikenprocessierups is groter dan ooit

Vroege en late eikenprocessierupsen

Bioloog Silvia Hellingman volgt al jaren de ontwikkeling van de eikenprocessierups. Een van haar waarneming is het steeds meer voorkomen van late nesten vanaf het einde van juli. Vorig jaar werden eind september nog nesten gevonden met actieve rupsen. Rond die tijd zouden de rupsen al verpopt moeten zijn tot vlinders.

Een andere opvallende waarneming van de afgelopen jaren was dat eikenprocessierupsen in een warme periode in mei plotseling uit de grond kwamen. De eikenbomen in bijvoorbeeld de gemeente Heerde hadden totaal geen vraat aan de bladeren en toch werden er opeens ver ontwikkelde rupsen waargenomen.

Diapauze van de eikenprocessierupsen

Dit betekent maar één ding: eikenprocessierupsen kunnen in een verlengde diapauze gaan. Een verlengde diapauze betekent dat onder bepaalde omstandigheden een deel van de vlinders niet uitvliegen in hetzelfde jaar, maar een tot meerdere jaren lang in de grond blijft zitten. In de insectenwereld is dit bij diverse soorten een bekend verschijnsel. Vermoedelijk verblijven eikenprocessierupsen als pop onder de grond. Ingepakt in een flinke cocon zijn ze goed geïsoleerd en beschermd tegen roofdieren.

Wat betekent dit voor de toekomst?

• Het gespreid in de tijd verschijnen van eikenprocessierupsen maakt het beheersen van de rups nog ingewikkelder. De verlengde diapauzerupsen zijn namelijk niet preventief te bestrijden omdat er tegelijkertijd ook rupsen met brandharen in de bomen zitten en er dan niet meer gespoten mag worden.
• Als het preventief bestrijden minder effectief wordt, dreigt het vertrouwen in deze manier van bestrijden te verminderen met als gevolg dat het minder ingezet wordt en het aantal rupsen sneller kan toenemen. De kosten van de bestrijding en de risico's op gezondheidseffecten nemen verder toe. De late nesten worden niet opgemerkt en het aantal rupsen stijgt.
• De monitoring van de eikenprocessievlinders zou nog een paar jaar door moeten gaan om een indicatie van de populatie te krijgen waar vervolgens het beheer op afgestemd kan worden. De boomeigenaren moeten met budgetten voor beheersing hiermee rekening gaan houden om verrassingen te voorkomen in de toekomst.
• Stimulering van natuurlijke vijanden zullen een onontbeerlijke noodzaak zijn in het beheer van de eikenprocessierups in de toekomst. Natuurlijke vijanden zoals bijvoorbeeld roofkevers, sluipwespen en vogels zullen een belangrijke schakel vormen in de beheersing.

Helemaal uitroeien van de rupsen is onmogelijk. Dus, uiteindelijk zal er een evenwicht moeten komen want eikenprocessierupsen horen bij de natuur.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter.