Wanneer is hulp bij zelfdoding verboden? Drie rechterlijke uitspraken beantwoorden die vraag

Vink helpt mensen die vragen hebben rond hun eigen levenseinde, en dan met name de mate waarin ze dat eigen levenseinde in eigen hand kunnen krijgen. Wat strafrechtelijk gezien onder 'hulp bij zelfdoding' valt, wordt steeds duidelijker via uitspraken van de rechter, legt Ton Vink uit. "Drie zaken zijn relevant", vertelt Vink. "De zaken Muns, Mulder en Vink."

De zaak van Willem Muns

In 2001 werd levenseindeconsulent Willem Muns het verwijt gemaakt dat hij had bijgedragen aan de uitvoering van een zelfdoding. "Het ging om praktische dingen, zoals het opendraaien van een jampotje zodat de 81-jarige vrouw in kwestie de dodelijke middelen door de jam kon roeren", vertelt Ton Vink. "De rechter vond dat dat niet mocht en dat het een voorbeeld was van de strafbare hulp en het actief bijdragen aan de uitvoering." Muns kreeg uiteindelijk in hoger beroep een gevangenisstraf van twaalf maanden opgelegd, waarvan acht voorwaardelijk.

De zaak van Wine Mulder

In de zaak van Euthanasie-arts Wine Mulder in 1994 ging het om een verwijt dat Mulder werd gemaakt. Wine Mulder zei op een zeker moment tegen de cliënt: "En nu is het toch wel het moment…" Mulder gaf daarmee een instructie aan de cliënt om een bepaalde handeling te doen, anders zou volgens haar de zelfdoding niet lukken. "Dat werd gezien als een vorm van actief bijdragen aan de uitvoering", legt Vink uit. Mulder kreeg uiteindelijk een voorwaardelijke celstraf van een maand.

Door deze uitspraak werd voor een deel helder wat niet mag: een duidelijke, op navolging en uitvoering gerichte instructie. Uit de uitspraak concludeerde de Minister van Justitie in die tijd dat er een aantal dingen ook wel mochten: het verschaffen van algemene informatie, het voeren van gesprekken en het geven van morele steun.

De zaak van Ton Vink zelf

In 2007 stond Ton Vink zelf voor een Amsterdamse rechter. Zijn eigen rechtszaak had betrekking op een vrouw die haar leven zelf beëindigde in aanwezigheid van twee vriendinnen die haar daarbij tot steun wilden zijn. "Zij had dat heel goed voorbereid. Ik heb haar de informatie verstrekt en dat heb ik ook schriftelijk gedaan." Vink vertelde de vrouw hoeveel medicijnen ze zou moeten innemen.

Uit de zaak van Wine Mulder was gebleken dat iemand wel algemene informatie of een advies mocht geven, maar geen directe instructies.

Zelf omschrijft Ton Vink het verschil tussen advies en instructie als volgt: "een advies wordt een instructie in een belangrijke, misschien kritieke situatie waarbij iemand zegt: 'en nu moet je dat doen'. Dan neem je namelijk als het ware de regie over. Cruciaal is dat de regie bij de persoon zelf ligt, niet diegene die aanwezig is of informatie verschaft."

De rechters vonden dat Ton Vink de regie over het proces niet had overgenomen en hij werd vrijgesproken.

Middel X

In de derde aflevering van de Argos podcast 'Dolle Mina’s van de dood' staat Jos van Wijk voor de rechter. Hij zou verschillende mensen een lijstje met websites en mailadressen hebben gegeven waar je het zelfdodingspoeder middel X kon halen. In de rechtszaal bevraagt de rechter Jos uitvoerig over de scheidslijn tussen advies en instructie. "Waarom drie adressen geven, en niet tegen ze zeggen 'Google maar'?" Wat het verschil tussen instructie en advies precies is wordt dus ook nu nog bediscussieerd.

Denkt u zelf aan zelfmoord of maakt u zich zorgen om iemand anders? Dan kunt u terecht bij 113.nl