De Aletta Jacobs van...

China

In China is, tegelijkertijd met onze eerste feministische golf, ook een feministische golf geweest. Zij streden bijvoorbeeld voor onderwijs voor vrouwen. Destijds hadden vrouwen geen publiek leven, zij moesten letterlijk uit huis gehaald worden. De tweede golf startte onder Mao tijdens de grondlegging van de Volksrepubliek China in de jaren ’50. Hij vond dat vrouwen de helft van de aarde droegen en daardoor gelijkgesteld moesten worden. Maar na de dood van Mao, werd er door Li Xiaojiang getwijfeld aan zijn ‘gelijkheid’. Want mochten vrouwen wel vrouw zijn of moesten ze een beetje man zijn? Xiaojiang was de eerste vrouw die opstond en in opstand kwam.

Sinoloog Manya Koetse legt uit waarom de vrouwen in opstand kwamen: “Naast het werk als bijvoorbeeld machinist of bouwvakker, moesten vrouwen ook nog kinderen baren, koken en het huishouden doen. Ze werden dus eigenlijk dubbel belast. In tegenstelling tot het westen, zag je rond de jaren ’70 in China juist dat vrouwen weer huisvrouw wilden worden. De jurk aan wilden trekken.”

Li Xiaojiang richtte het eerste Women's Studies Research Center op. Inmiddels heeft ze meerdere awards gewonnen voor haar strijd voor vrouwenrechten en heeft ze ook verschillende boeken geschreven.

Irak

Sinds de strijders van Islamitische Staat in 2014 een terreurcampagne tegen de jezidi’s begonnen zijn al duizenden mensen omgekomen in Irak. Daarnaast zijn duizenden, met name kinderen en vrouwen, door IS ontvoerd en werden zij tot slaaf gemaakt. Een van deze vrouwen is Nadia Murad. Murad werd door IS verhandeld als seksslavin en na enkele maanden van seksueel geweld en mishandeling wist Murad te ontsnappen. Na haar ontsnapping is het haar missie geworden om seksueel misbruik te laten erkennen als oorlogsmisdaad, hiervoor won ze in 2018 de Nobelprijs voor de vrede.

Midden-Oosten journalist Brenda Stoter Boscolo reisde meerdere keren naar het gebied van de jezidi’s en schreef een boek over de genocide op het volk. “Nadia heeft de meest verschrikkelijke dingen meegemaakt. Ze vertelt haar verhaal om andere vrouwen en alle jezidi’s een stem te geven.” Stoter Boscolo bezocht het jezidi-volk twee jaar voor de aanval van IS en merkte toen al dat het volk angstig was. “Ze vertelden toen al dat ze werden onderdrukt door regeringen en extremisten, ze hadden toen al heel veel aanvallen meegemaakt.”

India

Een van de belangrijke ijkpunten voor vrouwenrechten in India is de Delhi bus verkrachting in 2012, vindt India en gender expert Devi Boerema. Een jonge vrouw werd door een groep jongens verkracht. Tien dagen laten overleed zij aan de verwondingen. Devi Boerema, die op dat moment als correspondent in India werkzaam deed hier van verslag: “Het waren hele intense dagen waarbij veel mensen snel de straat opgingen.” Boerema vertelt over het slachtoffer: “Tegen wil en dank heeft zij echt een enorme impact gehad, haar verhaal heeft impact gehad. Daar zijn heel veel redenen voor: zij was een jonge vrouw, die voor iets groters stond in India. Voor het nieuwe India en voor de kansen die vrouwen ook hebben in India.”

Boerema: “Wat wordt gezegd is dat dit moment ook een voorloper is van MeToo-movement in India, omdat er vooral ook vrouwen zeiden: ‘dit gebeurt ons ook’. Als wij ’s avonds in een bus zitten of in een riksja voelen wij ons ook niet veilig. Worden we aangestaard, vastgepakt, betast, nagefloten. Mensen vroegen om verandering. We willen strengere regels, we willen ook dat dit strafbaar wordt want we maken zoveel mee.” Strengere wetten zijn er gekomen en ook is het gesprek in de Indiase samenleving over verkrachting veranderd.

Brazilië

De moord op politicus en mensenrechtenactivist Marielle Franco heeft veel betekent voor het feminisme in Brazilië, ziet Katy Sherriff, woordvoerder bij Amnesty International en voormalig correspondent in Brazilië. Die moord is nog altijd onopgelost. ‘Zij was echt een progressief geluid in de lokale politiek’ en daarbij ook zeer uitgesproken op thema’s’, legt Sheriff uit.

Ze vertegenwoordigde veel gemarginaliseerde groepen in de samenleving. Van de LHBTI-gemeenschap tot de Afro-Braziliaanse gemeenschap en kwam daarbij op voor vrouwenrechten. Sherriff vertelt dat andere vrouwen juist naar de moord op Franco door haar geïnspireerd zijn geraakt en de stap hebben genomen in de politiek. Amnesty International is nog altijd bezig met de moord en wil een onafhankelijk onderzoek.

Marokko

In Marokko was Fatima Mernissi dé Aletta Jacobs van deze tijd. Deze feministische sociologe was van vele markten thuis. Ze stond op voor vrouwenrechten, maar heeft ook meerdere boeken geschreven over haar leven en het feminisme in Marokko. Helaas overleed ze in 2015, maar door haar boeken leeft ze nog steeds voort en is ze een inspiratiebron voor de huidige Marokkaanse vrouwen.

Mernissi hield zich vooral bezig met haar rol van wetenschapper, met de rol van vrouw in de Islam als bijzaak. Ze werd vooral beroemd door haar kritische blik op de vrouwonvriendelijke hadith. Volgens haar was er geen reden voor ongelijke behandeling van vrouwen, want ze kon in de Koran niets terugvinden voer de ondergeschikte positie van de vrouw.