Astrid Roemer: 'Te makkelijk om alles op Bouterse te projecteren'

Nederlands is niet meer van belang

Astrid Roemer koestert een grote liefde voor de Nederlandse taal. Desalniettemin heeft ze meerdere bedenkingen bij de plek die het Nederlands inneemt in de Surinaamse samenleving. "Het valt mij iedere keer op bij Surinaamse mensen dat ze geen emotionele band hebben met het Nederlands. Het blijft een machtstaal, een taal van de kolonisator. Ik hoor mensen bijna nooit lieve dingen zeggen in het Nederlands."

Roemer ziet het belang van de Nederlandse taal sterk achteruitgaan in Suriname. Enerzijds omschrijft zij dat als jammer, maar anderzijds ook als begrijpelijk gezien de ambigue verhouding die Suriname historisch heeft met Nederland. Het is volgens Roemer echter niet zonder gevolgen. "Het is een ramp voor het Suriname na 1975 dat het Nederlands de officiële voertaal is, want dat betekent dat het veel moeilijker is voor Surinamers om zich te oriënteren op wie wij eigenlijk zijn", zegt Roemer stellig.

Ook heeft het naar haar idee een effect op de politiek: "Ook in het partijpolitieke spel, zie je dat –als je beperkt bent in de officiële voertaal– het moeilijk is om de discussie te voeren op een manier die er werkelijk toe doet. Dan krijg je dat mensen te snel in korte boze zinnen schieten, omdat ze niet goed kunnen articuleren wat ze werkelijk voelen en wat er werkelijk aan de hand is."

Prijs der Nederlandse Letteren

Maart vorig jaar ontving Astrid Roemer de Prijs der Nederlandse Letteren, de hoogst denkbare onderscheidingen voor Nederlandse schrijvers. Het was de bedoeling dat de uitreiking van deze prijs in oktober 2021 door koning Filip van België zou plaatsvinden, maar na ophef over pro Bouterse uitspraken van Roemer op Facebook, werd de feestelijke uitreiking geschrapt.

In haar gesprek met Nina Jurna vertelt Roemer geen spijt te hebben van haar uitspraken. Wel snapt ze de grote gevoeligheid van het onderwerp.

Over Desi Bouterse zegt ze: "Het is een kwestie geweest van zien hoe zelfbewuster achtergestelde groepen zich politiek laten horen." De voormalig president en dictator heeft volgens haar deze groepen aangesproken en hun die woorden gegeven. "Dat heeft hij gedaan, en dat is een goed ding geworden voor zoveel groepen achtergestelden. Als je achtergesteld bent, en iemand articuleert die pijn –iemand in een machtspositie– dan voel je je getroost en geholpen."

Daarmee zegt zij niet voorbij de gruwelijkheden van de Decembermoorden en andere mensenrechtenschendingen onder het regime van Bouterse te kijken, maar, “door wat ons is overkomen in de jaren ’80 is er verandering gekomen.” Volgens Roemer gaat het te veel over de persoon Desi Bouterse en te weinig over de grootschalige veranderingen die Suriname is ondergaan.

Bouterse ligt nog steeds gevoelig in Suriname

Over de commotie rondom haar opmerkingen zegt ze veel geleerd te hebben, zeker in relatie tot de nabestaanden: "Wat ik heb geleerd hiervan, is hoe gevoelig deze zaak nog steeds ligt in Suriname. Al die serieuze aantijgingen naar mij, heeft mij doen voelen wat het voor hun betekent. Mensen voelden zich gekwetst door mij, en dat kan ik begrijpen."

Wel zegt Roemer dat haar uitspraken met regelmaal verdraaid zijn. Zo heeft ze problemen met het geschetste beeld dat zij Bouterse op een voetstuk zou plaatsen: "Het is zo makkelijk om alles te projecteren op hem, en dat moeten wij niet doen. Want het zijn ontwikkelingen die overal in Zuid-Amerika plaatsvinden," zegt ze verwijzend naar de vele staatsgrepen die het continent de afgelopen decennia hebben gekenmerkt. "In West-Europa zijn dit soort conflicten ook geweest, maar dat is een zeer oude beschaving. Hoe oud zijn wij? Wij zijn pas uit de slavernij tijd."