10 jaar na missie Uruzgan: ‘We moeten de term opbouw- en vechtmissie vergeten’

De belangrijkste Amerikaanse waakhond publiceerde een verontrustend rapport over Afghanistan, SIGAR. De Taliban rukt op in het land en ook in Uruzgan. Ongeveer 65 procent van het land is nu in handen van de overheid, ten opzichte van 70 procent een jaar geleden.
Missie Uruzgan werd destijds afgebroken doordat de binnenlandse politiek het niet meer steunde. Eimert van Middelkoop (ChristenUnie) was tot de val van het kabinet in 2010 minister van Defensie. Hij wilde, in tegenstelling tot de CU-Kamerfractie, de missie verlengen. Hij vindt dat Nederland te vroeg is weggegaan.

Weinig controle

“Die vier jaar als ontwikkelingsproject is ongelofelijk te kort”, zegt hij nu achteraf. Toch is hij blij dat Nederland iets heeft kunnen doen. “Er is een begin gemaakt met de wederopbouw van de Afghaanse politie en het Afghaanse leger. Instituties die voor veiligheid moeten zorgen. Dat is voor een deel gelukt." Kabul zal de Taliban niet meer kunnen veroveren meent hij en ook de modernisatieslag heeft volgens hem de bevolking meer vrijheid teruggegeven.

Jorrit Kamminga, programmacoördinator bij Oxfam Novib, vindt het ook jammer dat de ISAf-missie zo snel was afgebroken. “Er zijn lange termijn ontwikkelingsprocessen in gang gezet, maar daar is weinig controle over.” Zo zijn er volgens hem op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg flinke verbeteringen geboekt. “Maar het is de vraag of die ontwikkelingen op de lange termijn bestand zijn tegen overname van de Taliban.”

Rauwere wereld

Kamminga was onlangs nog in Kabul. Ook tijdens de bewuste zaterdag toen IS een aanslag pleegde op een demonstraties van hazari’s in Kabul. Daarbij vielen meer dan 84 doden. Hij wijst er net als Middelkoop op dat Nederland niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de toekomst van Afghanistan, maar dat het nu wel moeilijk wordt om nog iets te doen. Volgens Kamminga zal de Nederlandse politiek geen enkele missie meer steunen. “In het oosten zijn de Taliban en Amerika in gevecht met IS, terwijl iedereen toekijkt en niets doet.” Volgens Van Middelkoop is er in het westen van Europa een soort ‘moeheid’ ontstaan voor militaire missies naar het Midden-Oosten. Hij wijst naar de enorme bezuinigingen op de krijgsmacht. “We zijn in een rauwere wereld terecht gekomen.”

De Amerikaanse schrijfster Christina Lamb is in haar boek ‘Farewell Kabul’ kritisch. De wederopbouwretoriek is volgens haar lang volgehouden, maar houdt niet langer stand. De situaties is Afghanistan is volgens Kamminga dramatisch. Er zijn stelselmatig gevechten gaande in 18 provincies en ook in Uruzgan is het onrustig. “En dan gaat het niet om een klein groepje Talibanstrijders”, benadrukt Kamminga. “In 4 tot 6 districten is niet duidelijk wie de controle heeft. De steden zijn nog wel in handen van de regering, maar er zijn ook geluiden van de provinciale raad in handen dreigt te vallen van de Taliban."

Jongeren vluchten

Toch is er ook vooruitgang geboekt. Zoals de toegang tot informatie en communicatiemiddelen. “Dat is niet meer terug te draaien. Afghanen weten wat er nu in de rest van de wereld speelt.” Bijvoorbeeld over de humanitaire crisis die Europa heeft overstelpt en dat kan ook tot een negatieve ontwikkeling leiden, meent Kamminga. “Het is een keerzijde van het positieve verhaal. Jongeren denken na over vluchten.”