Nationalistische partijen groeien, maar volgens deze socioloog zijn we niet nationalistischer geworden

In Polen wordt de viering van de onafhankelijkheid overschaduwd door neofascistische groepen, Brazilië heeft met Bolsonaro gekozen voor een extreemrechtse president, Orbán houdt huis in Hongarije, Trump zet Amerika op één en we hebben te maken met de Brexit. Ook hier in Nederland groeit het nationalistische gedachtegoed, waarschuwden de AIVD en de NCTV onlangs.

Waarschuwing blijven herhalen

Het bracht Macrón ertoe met klem te waarschuwen voor het groeiende nationalisme. Een waarschuwing die natuurlijk extra lading krijgt door het moment waarop hij wordt uitgesproken. Terecht, vindt Lubbers. Hij doet al jaren onderzoek naar nationalisme en patriottisme in Europa, en dan met name naar hoe dat leeft onder de bevolking. "Deze waarschuwing kan niet vaak genoeg herhaald worden."

Maar alleen waarschuwen is niet voldoende, vindt Lubbers. Mensen zijn nu niet meer nationalistisch dan eerder, blijkt uit zijn onderzoek, maar die sentimenten worden wel meer en meer aangeboord. Hierdoor komt het meer op de voorgrond te staan, met politieke weerklank.

Onzekerheid versterkt nationalistisme

Lubbers: "Mensen hebben het idee dat hun land in de verdrukking is en zien het belang van hun land afbrokkelen. Dat heeft te maken met de verdergaande Europese samenwerking, wereldwijd met het proces van globalisering en in westerse landen met toegenomen migratie. En dat maakt onzeker."

Lubbers ziet een tweespalt in de samenleving: de kosmopolieten tegenover mensen die meer belang hechten aan hun land. "Het is te makkelijk om die tweede groep weg te zetten als mensen die nationalistisch en onverstandig zijn. Ook de niet-nationalistische politieke partijen moeten iets doen aan die onzekerheid die zij voelen, zodat ze op termijn niet op nationalistische partijen gaan stemmen."