Thomas Erdbrink: 'De Nederlander is een individu geworden'

Voor de internationale krant The New York Times heeft Erdbrink Noord-Europa onder zijn hoede. Dat doet hij nu één jaar, maar na zo lang weg te zijn geweest bekijkt hij Nederland nog steeds met vreemde ogen. "Ik voel me een buitenstaander omdat ik een heel blok in de Nederlandse ontwikkeling heb gemist."

Op persoonlijk vlak hebben vrienden kinderen gekregen en mooie huizen gekocht, maar ook de sfeer in het land is anders dan toen hij vertrok. "Toen ik Nederland verliet was het een veel homogener land."

De nieuwe Tweede Kamer schetst volgens hem goed hoe versplinterd we zijn. "In de verkiezingen zie je dat partijen veel bezig zijn met hun eigen achterbannetjes. Het is daarom moeilijk het bredere perspectief te zien", zegt Erdbrink.

Wat voor land wil Nederland worden?

Toch probeert hij voor zijn journalistieke werk dat bredere perspectief en de "gemeenschappelijke waarheid" van Nederland te achterhalen. Hij vraagt zich af hoe we als (water-)land klimaatverandering het hoofd willen bieden en of we accepteren dat we een migratieland zijn geworden. "En willen we een land worden waar de kloof tussen arm en rijk heel groot wordt of niet?", aldus de NYT-journalist.

"Wat voor Nederland willen we over tien of twintig jaar zijn? Die visie zie ik niet." Wel ziet hij de samenhang tussen mensen in ons land verdwijnen.

Stip op de horizon

Als voorbeeld noemt hij een regio vlakbij Iran. De Verenigden Arabische Emiraten hadden wél een visie volgens hem. "Je kunt zeggen dat het daar allemaal nep is en het geen ziel heeft, maar in Dubai waren ze in 1960 nog aan het parelvissen in de woestijn." Dubai had wél een plan op de langere termijn en is inmiddels radicaal veranderd. "Zo wilden ze zijn."

Onze man in Nederland

Wanneer hij nu - als relatieve buitenstaander - een serie zou mogen maken zoals zijn VPRO-serie Onze man in Teheran, dan zou hij op zoek gaan naar het hart van Nederland. En hoewel er veel extreme partijen zoals de PVV en de nieuwe Boeren Burger Beweging zijn, vindt Erdbrink Nederland ook nog steeds een gematigd land.

"Mensen wonen in een middenklasse huis, rijden een middenklasse auto en verwachten niet veel grote zaken van het leven." In zijn series vraagt hij zich af waarom mensen zijn wie ze zijn. "Dat zou ik graag willen onderzoeken, want ik weet dat dus veel minder goed over Nederland."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.