Waarom spreken we over 'kiesmannen' terwijl er ook vrouwen in het electoraat zitten?

In Amerika wordt er gesproken over een 'elector', 'electoral votes' of 'member of the electoral college'. Toch hebben we deze vertaling niet precies overgenomen. "Het lijkt alsof er alleen mannen in het electoraat zitten, wat toch niet zo is", zegt een luisteraar van de Taalstaat.

'Al lang zo'

Een kiesman gaat over het 'electoral college', waar een 'elector' deel van uitmaakt. Wij vertalen dit als een 'kiescollege' waar 'kiesmannen' deel van uitmaken. "De term 'kiesmannen' wordt al heel lang gebruikt", zegt Coornstra. "Ook los van de Amerikaanse verkiezingen."

Elector is afgeleid uit het Latijn en betekent 'iemand die mag stemmen'. Vervolgens is dat vertaald en versterkt met een mannelijke term, omdat vroeger alleen mannen actief waren in de politiek. Een kiesgerechtigde man werd zo een kiesman.

Vrouwelijke kiesman?

Toch is het al enige tijd zo dat niet alleen mannen deel uitmaken van het kiescollege. In 1912 werd Mrs. Helen J. Scott de 'First Woman to be a Presidential Elector', oftewel de eerste kiesvrouw. En dat was maar liefst 8 jaar voordat het vrouwenkiesrecht in Amerika werd ingevoerd. In een artikel van het NRC verwees men destijds naar Scott als 'een van de vooruitstrevende leden van het kiescollege'. "Het woord kiesmannen wordt hierbij helemaal niet gebruikt", zegt Coornstra.

Wahlleute

Coornstra ziet dat er al enige tijd afgewisseld wordt met de titel voor leden van het electoraat. In 2000 refereerde Trouw al naar 'kiespersonen' en Het Eindhovens Dagblad gebruikte deze term zelfs al in 1952. "Maar kiesmannen blijft het meest gangbaar."

Omdat de Duitse taal vaak overeenkomsten in woordgebruik heeft, keek Coornstra bij onze oosterburen. "Daar spreekt men over Wahlmänner, maar ook Wahlfrauen, Wahlleute en Wahlpersonen", zegt Coornstra. "De benaming is daar dus ook wat aan het verschuiven."

Voorspelling

In de toekomst zou het begrip kiesmannen kunnen gaan verdwijnen, denkt Coornstra. Al lijkt verandering langzaam te gaan. "Dat is omdat deze term maar eens in de vier jaar relevant is voor ons", zegt Coornstra. De taalkenner voorspelt dat we over vier jaar de termen 'kiesmensen' of 'kiespersonen' vaker zullen horen. "Maar een omschrijving zoals 'leden van het kiescollege' kan natuurlijk ook."