Seksuele intimidatie en machtsmisbruik in de latin dance-wereld

Het is niet de eerste keer dat Knippen onderzoek deed naar grensoverschrijdend gedrag in de sport. Medio 2020 interviewde hij turncoach Gerrit Beltman, die erkende dat hij jonge topturnsters had mishandeld en vernederd. Als gevolg van dat interview kwamen verschillende turnsters met verklaringen. Over de hele wereld namen media het nieuws over en in Nederland werden er zelfs Kamervragen over gesteld.

Angst-, zwijg-, en isolatiecultuur

Nu is Knippen in de wereld van de latin dance gedoken. Volgens hem hebben beide werelden wel een verband: “Het zijn vroegontwikkelsporten. Op jonge leeftijd stappen de sporters in en in hun vormende jaren gebeurt het misbruik. Dus waar je je identiteit opbouwt, word je ervan beroofd.”

In het artikel dat Knippen heeft gepubliceerd, schrijft hij dat grensoverschrijdend gedrag in de latin dance zit verweven. “De manier van omgangsvormen, de manier waarop mannen met vrouwen omgaan, de manier waarop seksualiteit in de sport is verweven. Bijvoorbeeld in de choreografie, dat vertaalt zich in de dagelijkse praktijk door. Naar de omgangsvormen waar heel snel seksisme bijkomt.”

Als voorbeeld geeft hij fysieke aanraking die geen technische noodzaak heeft. Daarnaast worden dansers heel subtiel meegenomen, wordt er vertrouwen opgebouwd en het vertrouwen wordt beschaamd zodra de sporters in een fuik zitten waar ze niet meer uit kunnen ontsnappen. “Er hangt ook een enorme angst-, zwijg-, en isolatiecultuur. 1-op-1 situaties waardoor je eigenlijk een gedeeld geheim hebt en dan is het heel lastig om erover te praten”, vertelt Knippen.

Ervaringen delen

Koumans danste op topniveau en werkte met trainers van over de hele wereld. Ze heeft decennialang grensoverschrijdend gedrag en seksuele intimidatie meegemaakt en nu treedt ze er mee naar buiten. Het was voor haar lastig om te bedenken hoe ze dat moest doen. Uiteindelijk is ze via een turnster in contact gekomen met Knippen. “Ik heb eerder meerdere meldingen gedaan, maar dat had niet zoveel effect. Dus daarom heb ik ook voor de pers gekozen, net zoals de turnsters”, vertelt Koumans.

In de jaren dat Koumans danser was, heeft ze weleens dingen gedeeld met trainers. Ook deelde ze haar ervaringen met andere dansers die op hun beurt ervaringen met haar deelden. Ze heeft meerdere malen met de voorzitter van één van de sportbonden om tafel gezeten om het grensoverschrijdend gedrag aan te kaarten. “De ene keer ging de voorzitter over op verbale agressie en intimidatiepraktijken. De andere keer leek het serieus opgepakt te worden en werden er beloftes gedaan, maar die beloftes werden niet waargemaakt.”

Schreeuwen, schelden, maar vooral het seksuele component is waar Koumans last van had. Dat ging van taal, naar betastingen, naar misbruik. “Ik kan moeilijk met plezier terugdenken aan die periode, het is dubbel. Ik mis het dansen, maar ik wil het ook niet meer terug”, vertelt Koumans. Het ging zelfs zover dat er echt seksueel misbruik achter gesloten deuren plaatsvond. Door meerdere trainers, mannen én vrouwen. Dat vond allemaal plaats in de periode van haar twaalfde tot bijna het einde van haar carrière.

Typerend voor de sportwereld

Knippen geeft aan dat het typerend voor de sportwereld is dat alles in de doofpot wordt gestopt. “Je ziet dat er heel veel gebrek aan verantwoordelijkheidsbesef en corrigerend vermogen is. Dus vaak zijn er wel signalen en meldingen, maar men pakt niet door omdat het heel dichtbij komt.” De danswereld omschrijft zichzelf als familie. Dus je wordt ook verstoten op het moment dat je naar buiten treedt, want dat wordt als verraad gezien.

Als je je uitspreekt, krijg je minder kansen. Trainers zijn bijvoorbeeld ook bijna altijd juryleden. “Dus vlak voor een kampioenschap of andere grote wedstrijd, ga je het al helemaal niet op het spel zetten”, zegt Koumans. Sommige trainers zijn ook nog bestuursleden, dat maakt het volgens haar nog moeilijker. “Maar de machtsverhoudingen en de angst, hebben me nog wel het meeste tegengehouden”, zegt ze. Als je naar buiten treedt, dan raak je alles wat je hebt opgebouwd kwijt.

Als je midden in de situatie zit, dan ga je geloven wat zij zeggen. De plegers gaan volgens Koumans bijna in je zitten. Ze geeft aan dat je wordt afgemaakt, naar beneden gehaald en als een seksobject neergezet. “Ik heb situaties meegemaakt dat ik in een slip op mijn hakken voor een trainer moest dansen. En dan hoorde ik naderhand ook dat er camera’s hingen. Ik weet nog steeds niet wat er met die videobeelden is gebeurd”, zegt Koumans.

In de afgelopen weken heeft Koumans naar aanleiding van het artikel ontzettend veel reacties via social media gekregen. “Het sterkt me, maar het maakt me ook heel erg verdrietig.” De reacties kwamen van latin dancers, ballroom dancers maar ook van dansers van andere dansvormen. Die durven wel naar Koumans te komen, maar de misstanden niet ergens anders te melden. Koumans geeft aan dat de dansers soms zelfs niet weten waar ze naartoe moeten.

Oplossingen

Lisa Westerveld, Tweede Kamerlid van GroenLinks, heeft over de misstanden in de latin dance vragen gesteld aan de minister. Koumans is op gesprek geweest bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het is de bedoeling dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap er ook bij betrokken wordt. Ze heeft gesproken over wat zij denkt dat er moet veranderen. “Ik denk dat er een overkoepelend meldpunt moet komen. Helemaal onafhankelijk, geen bonden. Met korte lijnen naar de zedenpolitie en juristen, maar ook naar professionals. Echte goede therapeuten”, zegt ze.

Knippen vindt dat de prestatiecultuur wat meer ondergeschikt moet zijn aan het welzijn van sporters. “Als een sporter plezier in de sport heeft, levert dat meer op dan een medaille waar misschien een geruïneerd leven achter zit.”