Tijd voor eerherstel Surinaamse vakbondsleider Louis Doedel

Toen Nina Jurna, Latijns-Amerika correspondent en achternichtje van Louis Doedel, in 1995 voor het eerst in Suriname kwam vertelde ze de mensen daar dat Doedel haar oudoom was. "Ik kreeg zoveel hartverwarmende reacties, maar ook reacties van, 'wat erg wat er met hem gebeurd is'. Hij is helemaal doodgezwegen en er moet eerherstel voor hem komen."

Na die reis besloot Jurna samen met Frank Zichem in het leven van haar oudoom te duiken. Ze maakten de documentaire Louis Doedel die uiteindelijk in 1999 uitkwam. Ondanks de documentaire zijn er nog steeds maar weinig Nederlanders die Doedel kennen.

Generatiegenoot van Anton de Kom

Louis Doedel was een Surinaamse vakbondsleider en generatiegenoot van Anton de Kom. De twee kenden elkaar. Doedel organiseerde in Suriname vele demonstraties en protestacties. Hij kwam op voor de werklozen en kleine boeren.

Opgesloten in psychiatrische inrichting

In 1937 werd Doedel door de Nederlandse gouverneur Kielstra naar een psychiatrische inrichting gestuurd. Kielstra was een afgevaardigde van Den Haag en stond daar constant mee in contact. Meerdere redenen zorgden ervoor dat de gouverneur Doedel wilde opsluiten. Jurna: "Kielstra wilde geen vereniging van werklozen, want die gingen ook de straat op en eisten dat het Nederlandse regime eten en werk voor ze had." Daarnaast duldde Kielstra geen kritiek op het koloniale regime.

Bovendien was Doedel niet alleen vakbondsleider. Hij was ook journalist en had plannen om de politiek in te gaan. Dat stuitte gouverneur Kielstra tegen de borst, vertelt Jurna: "De koloniale overheid was bang dat communisten en socialisten de macht wilden grijpen. Dus ze waren heel bang voor opstand en vereniging van tegenstanders."

Doedel werd monddood gemaakt door zijn opsluiting in de psychiatrische inrichting. De verplegers van Doedel die Jurna sprak voor hun documentaire bevestigen dat hij helemaal niet gek was. "Hij was niet gek toen hij kwam. Hij zat in de zwaarste afdeling van de psychiatrische inrichting Wolfenbuttel. Ze vertelden ook over de medicatie die destijds werd toegediend. Hij is dus eigenlijk letterlijk gek gemaakt."

Meerdere activisten opgesloten

Volgens historicus Mark Ponte is dit exemplarisch voor wat er zich afspeelde onder het Surinaamse bewind. "We hebben nu twee bekende figuren die gepoogd hebben een arbeidersbeweging op te bouwen. De ene, Anton de Kom, is het land uit gezet en naar Nederland gestuurd. De ander, Louis Doedel, is opgesloten in een psychiatrische inrichting zonder enige vorm van proces en heeft daar al die tijd gezeten. Het blijkt ook wel uit andere onderzoeken dat meerdere activisten zijn opgesloten in psychiatrische instellingen."

Na zijn opsluiting in 1937 raakte Doedel in de vergetelheid. Het was pas eind jaren 70 dat de toenmalige voorzitter van het Surinaamse parlement, Emile Wijntuin, zich openlijk afvroeg waar Louis Doedel eigenlijk gebleven was en of hij nog leefde.

Medisch dossier gestolen

In 1980 overleed Doedel na 43 jaar gevangenschap. Wat Jurna heel graag in handen zou willen krijgen is het medisch dossier van Doedel. "Dat is bijgehouden vanaf zijn arrestatie tot zijn overlijden. In Suriname heb ik navraag gedaan, maar daar zeggen ze dat het gestolen is. We hebben het nog niet boven water weten te krijgen dat is heel jammer want dat zou veel meer laten zien van wat hij toegediend heeft gekregen en hoe het allemaal is gegaan."

Eerherstel en excuses

Jurna hoopt dat het eerherstel van Anton de Kom een opening geeft voor meer verhalen: "Ik denk dat het veel meer bekend moet worden wat er in die tijd gebeurd is en waar ook Nederland verantwoordelijk voor is." Ze vindt dat de familie openheid moet krijgen in de dossiers over wat er met Doedel gebeurd is en welke besluiten er genomen zijn in Den Haag.

Daarnaast pleiten Jurna en Ponte voor excuses en eerherstel van Doedel. Ook hopen zij op meer ruimte voor de voormalige koloniën in geschiedenislessen.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.