Heb je een internationaal rijbewijs nodig?

Het rijbewijs, zoals dat in Nederland uitgegeven wordt, mag je zonder problemen in de Europese Unie gebruiken. Daarbuiten kan het een ander verhaal zijn en heb je misschien een internationaal rijbewijs (IRB) nodig. Dat is een document dat uitgegeven wordt door de ANWB.

'Ze kennen het niet eens'

Daar kreeg Anneke van der Meulen mee te maken die een aantal keer per jaar naar Israël reist. Anneke is daar reisleider en huurt er weleens een auto. "Het Nederlandse rijbewijs is in Israël geldig, dus je hebt het niet nodig volgens mij. Hoewel de ANWB anders adviseert." Als Van der Meulen een huurauto ophaalt vragen ze er nooit naar. "Ze kennen het niet eens." Ze vindt het niet terecht dat je een internationaal rijbewijs elk jaar moet vervangen terwijl het Nederlandse rijbewijs tien jaar geldig is. Ook moet ze elk jaar een nieuwe foto aanleveren.

Beperkte geldigheid is ergernis

De melding van Anneke staat niet op zichzelf. Radar kreeg maar liefst 63 mails van consumenten met vragen over het internationaal rijbewijs. Zo mailt Ben dat hij voor zijn reis naar Canada een IRB had gekocht, maar bij een aanrijding begreep de politie helemaal niets van het document. Jasper kocht er eentje voor zijn reis naar Zuid-Korea, maar de autoverhuurder erkende het document niet. Hij kreeg zijn auto niet mee. Ans huurde een auto in Amerika en de verhuurder zei dat ze geen IRB nodig had. Bij haar herkende de politie het document overigens wel. De heer of mevrouw Albronda heeft al twintig keer een IRB gekocht voor Indonesië, maar zegt dat het document in andere landen langer geldig is. In Nederland is de geldigheidsduur een jaar.

Wat is het internationaal rijbewijs nou eigenlijk?

Het IRB is een boekje dat je koopt bij de ANWB winkel. Daarin is in het Indonesisch, Engels, Spaans, Portugees, Arabisch, Grieks, Russisch, Chinees en Frans te lezen wat voor rijbewijs je hebt. Een medewerker van de ANWB zet in de winkel stempels bij het type rijbewijs waarvoor je bevoegd bent. Helemaal achterin is een foto van de rijbewijshouder met je naam, voornamen, geboortedatum, geboorteplaats en woonplaats te vinden. Op de voorzijde staat een stempel met de geldigheidsdatum van de ANWB-winkel die het document afgeeft.

Een IRB kost 17,95 euro voor leden van de ANWB en 18,95 voor niet-leden. Let op: het IRB is geen vervanging van het rijbewijs, het is een aanvulling.

'Administratief artefact'

Frank Jacobs van autoblad Autoweek is geen fan van het IRB. "Zelf kan ik er helemaal niets mee. Het is een vodje, niets meer dan een bijsluiter, een kopie van een kopie van een scheve kopie, alleen de koffievlek ontbreekt." Jacobs noemt het een administratief artefact uit de vorige eeuw. Dat het IRB een oud document is staat buiten kijf. In 1949 tijdens het Verdrag van Genève is het IRB ontstaan en pas in 1968 tijdens het Verdrag van Wenen herzien. Sindsdien zijn er geen wijzigingen meer aangebracht.

'Nooit naar gevraagd'

Als autojournalist heeft Jacobs al in veel landen gereden, waaronder Thailand, Japan, Korea, Bolivia, Verenigde Staten, Argentinië en Chili. "Ik kan me niet herinneren dat er ooit naar is gevraagd. Geloof me, voordat je met de Dakar Rally mee mag rijden ben je door een aardig administratieve molen gegaan." Jacobs heeft door de jaren heen een aardige collectie opgebouwd. "Voor tien jaar ben ik 190 euro aan die vodjes kwijt. Dat is vijf maal de prijs van mijn echte rijbewijs. De kosten van pasfoto's en de gang naar de ANWB-winkel heb ik niet meegerekend."

Geen controlerend orgaan

Jacobs zegt dat het IRB in veel landen officieel verplicht is, maar dat er volgens hem geen controlerend orgaan is dat daarvan op de hoogte is. "Zelfs al zouden ze dat wel zijn, dat papiertje is zo overtuigend als de folder met weekaanbiedingen van je buurtsuper. Iedereen met een printer kan het thuis maken." Of je het wel of niet moet aanschaffen is volgens Jacobs afhankelijk van het land waar je naartoe gaat. "Er zijn landen waar je je zaken maar beter picco bello op orde hebt. Die negentien euro is niks vergeleken bij de ellende die een kwaadwillende ambtenaar in een wazig land waar je de taal niet spreekt je kan berokkenen."

'Is bepaald in internationale verdragen'

In Nederland is de ANWB de enige uitgever van het internationaal rijbewijs. "In de wet zijn gemeenten en de ANWB aangewezen als uitgever, maar in de communicatie verwijst het ministerie (van Infrastructuur en Waterstaat red.) niet naar gemeenten." Dat zegt Ad Vonk van de ANWB. Hij legt uit dat in 1949 afspraken zijn gemaakt tussen een heleboel landen die zijn vastgelegd in het Verdrag van Genève. Daar hoort ook de geldigheidsduur van één jaar bij. Het Verdrag stamt uit een tijd dat reizen nog iets bijzonders was. Vonk zegt dat de ANWB slechts een uitvoerende rol heeft, in opdracht van de overheid. De bond gaat niet over de inhoud van de verdragen.

Wie belt met de ANWB om meer informatie over het IRB te krijgen kan de pech hebben een medewerker te treffen die niet op de hoogte is. Radar belde met de klantenservice en kreeg daar te horen dat we in Nederland geen Europees rijbewijs hebben waar in meerdere talen opstaat wat het voor document is. De medewerker bleek ook niet echt op de hoogte te zijn hoe een IRB er precies uitziet.

Wel of niet verplicht?

De ANWB maakt op haar website onderscheid in drie situaties: 1) er is geen IRB nodig, 2) het IRB is verplicht en 3) er is geen IRB nodig, maar "we raden het wel aan". Er blijkt nogal wat verschil te zijn tussen de theorie (wat er dus opgeschreven staat op de site van de ANWB) en de praktijk (hoe consumenten het bezit in de praktijk ervaren). Vonk: "De ANWB geeft het IRB alleen uit voor die landen die zeggen dat het verplicht is. Daarbij gaan we uit van de verdragen en wat de landen hebben aangegeven of ze een IRB verplicht stellen. De praktijk heeft daar geen invloed op. Als er niet naar gevraagd wordt betekent dat niet dat het niet vereist is".

Vonk zegt "zo nu en dan" te horen dat het IRB niet erkend wordt. "Net als met het gewone rijbewijs wordt er niet zo snel naar rijbewijzen gevraagd. Bij sommige omstandigheden, zoals bij een ongeval betrokken raken, zal dat eerder het geval zijn."

Hoe rechtsgeldig is het IRB?

Het IRB is volgens advocaat Bert Kabel van SMART Advocaten een rechtsgeldig document, maar maakt daarbij wel de kanttekening dat het opmerkelijk is dat iedereen in de ANWB-winkel het mag invullen. In artikel 117 van de Wegenverkeerswet staat dat een overheid de afgifte mag uitbesteden. "De burgemeester is ook bevoegd tot afgifte van het IRB. Het zou mijns inziens logischer zijn dat de overheid het document verstrekt gelet op het doel van het document." Het Europese rijbewijs zoals we dat kennen wordt in Nederland uitgegeven door de RDW, de Rijksdienst voor het Wegverkeer.

Kabel is van mening dat burgers nodeloos op kosten worden gejaagd. In het Verdrag van Wenen uit 1968 zijn de afspraken vernieuwd. Het IRB is sindsdien drie jaar geldig, maar Nederland hanteert nog de oude termijn van één jaar.

Ministerie gaat geldigheid verlengen

Radar deed navraag bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en die liet weten dat er momenteel een procedure loopt waarmee de regelgeving wordt veranderd. Dat betekent dus dat de geldigheidsduur wordt opgerekt naar drie jaar. Wanneer dit in werking treedt is nog niet bekend.

Reageren

Dat kan onder dit artikel op de website van Radar of plaats een reactie op de Facebookpagina van Radar. Dit artikel en meer consumentennieuws in je mailbox? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief van Radar.