Waarom oude WhatsApp-kettingberichten zich nu massaal verspreiden

Mediapsycholoog Mischa Coster in Stax&Toine: "We zoeken naar veel informatie en we zoeken naar veel informatie om door te sturen. Door het coronavirus is onze 'doorstuurmodus' geactiveerd."

Pas op voor afzender met nummer 0641216011

Het gaat om twee verschillende berichten. In de ene wordt gewaarschuwd voor een gevaarlijke video genaamd Martinelli en een update naar WhatsApp Gold. In de andere wordt gewaarschuwd voor het telefoonnummer 06-41216011. In het bericht staat de oproep om het bericht te delen. Negeer deze kettingberichten en stuur ze vooral niet door!

'We zitten in de doorstuurmodus'

Coster verwacht dat het heel erg te maken heeft met de ontwikkelingen die we zien rondom het coronavirus waarin er veel informatie beschikbaar komt.

Coster: "Dat doet een appèl op onze angstgevoeligheid. We zoeken naar veel informatie en we zoeken naar veel informatie om door te sturen. Door het coronavirus is onze 'doorstuurmodus' geactiveerd."

En die doorstuurmodus heeft volgens Coster als resultaat dat iemand die oude berichten nog in zijn telefoon heeft staan, ook weer eerder door zal sturen.

Corona zorgt ervoor dat we op de hoogte willen blijven

Die doorstuurmodus is volgens Coster weer het gevolg van paniek door het coronavirus. "Door de maatregelen hebben we meer mogelijkheden en een sterke behoefte om op de hoogte te blijven van informatie, ontwikkelingen en nieuws. Er is ook meer gelegenheid om dit soort berichten aandacht te geven en daar wordt gebruik van gemaakt."

Volgens Coster hebben we te veel tijd en aan de andere kant staan we open voor alle informatie die we tot ons kunnen nemen. We kijken veel meer op onze mobiel en naar de tv en luisteren veel meer radio dan normaal, omdat we op de hoogte willen blijven.

Mensen zullen volgens Coster voor afleiding eerder grapjes over corona doorsturen. "Je hebt er meer aan om een situatie waar je angstig wordt met humor te bekijken, dan wanneer je je gaat richten op totaal iets anders. We proberen te relativeren en positieve berichten te krijgen."

Waarom verspreiden mensen nepnieuws?

Op de vraag waar deze oude kettingberichten vandaan kunnen komen, antwoord Coster dat de maker er plezier uithaalt. "De maker kan doorhebben dat mensen nu in de 'doorstuurstand' staan en proberen daarom oude berichten nieuw leven in te roepen."

Het verspreiden van fakenews kan volgens Coster verschillende redenen hebben. "Mensen doen het voor plezier en voor de kick om te kijken of het de wereld rond zal gaan. Je hebt ook fakenews wat zorgt voor het in diskrediet brengen van iemand, nepnieuws over complottheorieën en nepnieuws met commercieel belang, waar de maker geld mee verdient."

In het laatste geval spreek je vaak over fraude. Dat kan fraude zijn door op op te roepen om een nummer te bellen of 1 euro te storten. Of het kan zijn dat je een link krijgt gericht op clickbait waardoor iemand betaald krijgt uit advertenties.

'Je bent een slechte vriend als je dit bericht niet doorstuurt'

Meestal kunnen dit soort WhatsApp-kettingberichten je niet daadwerkelijk veel geld kosten, want het is nep. Coster: "Het gaat je geen geld kosten wanneer je alert bent op een nummer wat jou mogelijk zal bellen, maar waardoor je feitelijk nooit door gebeld zal worden."

"Dit soort berichten maken gebruik van angst en, ook wel verliesaversie", zegt Coster. De onderliggende drijfveer is angst. Angst is een hele sterke motivator. We willen dingen die we hebben, zoals geld, niet verliezen. Daar maken dit soort berichten gretig gebruik van.

De WhatsApp berichten doen een beroep op jouw geweten door op te roepen dat het mensen geld kan kosten. Coster: "Je zou een hele slechte vriend zijn als je dit niet stuurt naar je vrienden familie."

Zo kun je WhatsApp-kettingberichten herkennen

Gelukkig helpt WhatsApp jou een handje voor het herkennen van dit soort kettingberichten. Zij geven namelijk een aanwijzing. Je ziet of een bericht doorgestuurd is, door een klein pijltje aan de linkerkant van een bericht.

"Als daar een pijltje staat, is dat het in ieder geval een keer is doorgestuurd. Als daar twee pijltjes staan betekent dat het bericht al minimaal vijf keer is doorgestuurd. Daar kan je uit afleiden dat het om een kettingbericht gaat", zegt Coster.

Stax&Toine

Het middagmagazine Stax&Toine hoor je van maandag tot en met donderdag tussen 14.00 en 16.00 uur. Dionne Stax en Toine van Peperstraten nemen de luisteraar op een ontspannen eigenzinnige manier mee door het nieuws van de dag en spreken met gasten die iets bijzonders gaan doen. Muziek en lifestyle spelen een belangrijke rol in het programma.