Waarom we de helft van alle luchtvervuiling meestal over het hoofd zien

Of het nu verf is of lotion, schoonmaakmiddel of printerinkt; allemaal dragen ze bij aan luchtvervuiling – en veel meer dan we dachten. Samen zorgen deze producten namelijk voor bijna de helft van alle uitstoot van fijnstof, blijkt uit een nieuwe studie die in het toonaangevende blad Science is gepubliceerd.

Dat mag gerust opmerkelijk heten. Terwijl zo’n 95 procent van alle aardolie tot brandstof wordt omgewerkt, eindigt slechts 5 procent ervan in industriële en consumentenproducten. Toch leveren beide bronnen dus ongeveer evenveel fijnstof op. Luchtvervuiling is na ondervoeding, ongezond eten, hoge bloeddruk en roken de vijfde risicofactor voor de gezondheid.

Waarom weten we dit niet al veel langer?

Dat veel producten – bijvoorbeeld printers – zorgen voor een flinke hoeveelheid fijnstof, dat was al wel bekend. Maar niet dat het zo erg was. Fijnstof bestaat namelijk in talloze varianten. Deze zogenoemde volatiele organische stoffen (VOS) reageren ook nog eens doorlopend met allerlei andere stoffen in de atmosfeer, met name zuurstof. Daardoor kan het fijnstof in de lucht tot wel 10.000 verschillende structuren aannemen. Dat maakt het erg lastig om ze goed te meten. Alleen met de allernieuwste meetapparatuur kunnen al deze verschillende structuren in kaart worden gebracht.

Twee tot drie keer meer dan gedacht

De onderzoekers namen eerst bestaande gegevens onder de loep over de luchtkwaliteit binnen- en buitenshuis. Daaruit bleek dat de vervuiling door consumentenproducten zo’n twee tot drie keer zo groot moest zijn als tot dusver werd geschat. Vervolgens toetsten ze in Los Angeles of hun uitkomsten overeenkwamen met de werkelijkheid (zie kader), wat inderdaad het geval bleek.

Door de nadruk op de uitstoot van voertuigen bleven de consumentenproducten tot dusver grotendeels buiten beeld. Google maar eens op ‘luchtvervuiling’, dan zie je vooral plaatjes van fabriekspijpen, auto’s en vliegtuigen. Pas als je heel ver naar beneden scrollt, zie je een plaatje van een houtkachel – geen spoor van verf, schoonmaakmiddelen of printers.

De uitstoot van fijnstof door auto’s en de transportsector is de afgelopen jaren echter afgenomen, mede dankzij het roetfilter, de driewegkatalysator en de opkomst van hybride en elektrische auto’s. Daardoor komen nu de consumentenproducten in beeld als bron van fijnstof. Naarmate er meer duurzame energiebronnen worden gebruikt, wordt dat effect naar verwachting alleen maar sterker.

De resultaten van deze studie dagen beleidsmakers uit om nog eens goed na te denken hoe ze luchtvervuiling het best kunnen bestrijden, denken de onderzoekers.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van NPO Focus.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co