Dit is wat media met kinderen doen

Hoe je het ook probeert, een simpel antwoord krijg je niet van Jessica Piotrowski, communicatiewetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam. "Chocolate headlines verkopen goed," stelt ze. "Maar ik wil het hele verhaal vertellen. Zo zouden jongeren gewelddadig worden van videogames en wordt de smartphone de nieuwe heroïne genoemd. Dit creëert een angstcultuur. Wat mij betreft is dat onterecht, want media zelf zijn niet goed of slecht."

In het boek Plugged in hanteren Piotrowski en Valkenburg een neutrale opvatting van media. Ze benoemen de schaduwzijden van media, maar benadrukken ook de zonnige kanten. Piotrowski: "Het gaat er vooral om wat je ermee doet en wat je bekijkt. Niet de media zijn de boodschap, maar de boodschap is de boodschap. Op sociale media kunnen kinderen gepest worden, maar ze kunnen er ook meer zelfvertrouwen ontwikkelen. Kinderen kunnen door porno te kijken een verwrongen beeld krijgen van seksualiteit, maar ze kunnen door bepaalde games ook hun cognitieve vaardigheden verbeteren."

Uurtje op de iPad? Kijk liever wát ze doen

Zoals vaker het geval is in wetenschappelijk onderzoek, is er geen eenvoudig verhaal over die langetermijneffecten. Heel concreet wordt het advies aan ouders die hun kinderen willen beschermen tegen de gevaren van media dan ook niet. "Doe wat goed voelt," adviseert Piotrowski. "Het heeft geen zin om simpel het aantal uren op de iPad vast te leggen. Tijd doet er niet zo zeer toe, wel wat kinderen in die tijd doen. Zijn ze YouTube filmpjes aan het kijken of maken ze een model dat ze 3D kunnen printen? Praat met je kinderen over wat ze doen en bespreek wat ze ok vinden en wat niet. Het ene kind krijgt nachtmerries van monsters, terwijl voor het andere kind gamen problematisch is."

Niet alleen kinderen moeten trouwens om leren gaan met mediagebruik. Volwassenen worstelen er net zo goed mee. Piotrowski: "dat zie je bij iedere nieuwe technologie. Eerst zijn we er bang voor, dan gaan we er helemaal in op en daarna leren we er op een gebalanceerde manier mee omgaan. Inmiddels zie je dat ouders zelf ook wat wijzer worden in het gebruik van media. Dat brengen ze ook over op hun kinderen."

In de komende jaren verwacht Piotrowski ingrijpende veranderingen in het mediagebruik. Dat komt vooral door de opkomst van sociale robots, augmented reality (AR) en virtual reality (VR). Wat die nieuwe technologie voor uitwerking gaat hebben, is vooralsnog onbekend. "Lange tijd deed de vorm er in mijn vakgebied niet zo toe en ging het vooral om de inhoud," zegt Piotrowski. "Het zou best kunnen dat VR daar verandering in brengt. In het lab onderzoeken we nu fysieke reacties als hartslag op VR in vergelijking met andere media. We weten nog niet wat het doet met de gebruiker. Het zou best kunnen dat VR de ervaring sterker maakt en daarmee wel een invloed heeft."

Plugged in: how media attract and affect youth (Yale University Press, 2017) is verkrijgbaar in de online boekhandel, maar ook gratis te downloaden als pdf.