De Publieke Tribune: De Laatste Walvisvaarders
- Gids
- De Publieke Tribune: De Laatste Walvisvaarders
Gepresenteerd door: Coen Verbraak
Inmiddels is het wereldwijd verboden om op walvissen te jagen, maar dat was vroeger wel anders. Tot halverwege de negentiende eeuw jaagde Nederland op walvissen voor baleinen, lampolie, vlees en walvistraan in het Noordpoolgebied. Na de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland opnieuw geprobeerd een heuse walvisindustrie op te tuigen. Tot 1964 voer het enorme Nederlandse walvisvaartfabrieksschip Willem Barendsz op de zeeën rond de Zuidpool, op zoek naar traan. Deze ingekookte walvisblubber was een belangrijke grondstof voor de margarine. Bij de naoorlogse vaarten zijn maar liefst 27.714 walvissen gedood.
De deels uit Friesland opgetrommelde walvisvaarders werden destijds gezien als helden van de wederopbouw. Teruggekeerd van hun maandenlange reis in hun Friese dorpen maakten ze de blits met hun nieuwe brommers en de verhalen van hun overzeese avonturen. Maar nog geen decennium later, toen de walvisvaart met de opkomst van dierenrechtenorganisaties omstreden was geworden, deden zij er steeds vaker het zwijgen toe. Hun geschiedenis raakte langzaam in de vergetelheid.
Hoe kijken de ooggetuigen van toen terug op dit besmette Nederlandse maritieme verleden? Hoe functioneerden zij bij temperaturen tot min 25 graden Celsius? Welke zeemansavonturen maakten zij mee tijdens hun tussenstops in Trinidad, Willemstad en Kaapstad? En hoe hebben de zware poolreizen en de bloederige walvisjacht hun levens gehard?
Te gast:
- Durk van der Veen (1939), uit Oosternijkerk is twee keer mee geweest op de M.S. Willem Barendsz II. In de winter van '59-'60 als dekknecht en 'ribsnijder', in de winter van '60-'61 als vleessnijder;
- Douwe Keizer (1940) was aangemonsterd als vleessnijder op de M.S. Willem Barendsz II in de winter van '62-'63;
- Anne-Goaitske Breteler (1996) is historica en antropoloog. Voor haar boek De traanjagers (Amsterdam University Press, 2018), sprak ze zo'n dertig oud-walvisvaarders. Vorig jaar maakte ze samen met actrice Anna Drijver een gelijknamige podcastserie over het onderwerp.
Presentatie: Coen Verbraak
Redactie: Fleur Jurgens
Eindredactie: Bram Vollaers
ℹ️ Meer info over deze aflevering vind je hier
✉️ Reageren op deze aflevering? Mail de redactie op depublieketribune@human.nl
