#11 - Het geheim van de psychiatrische kliniek in Wagenborgen

In Wagenborgen, in Groningen, staat een monument op het voormalige terrein van de inrichting Groot Bronswijk. Daar zaten gedurende 130 jaar psychiatrische patiënten, maar ook prostituees, armen en gehandicapten. Deze kliniek is de hele oorlog ongemoeid gebleven, de Duitsers lieten deze patiënten dus met rust. De reden hiervoor is geheimzinnig. Bijzonder is dat er wel vier Joodse mensen in 1943 naar Westerbork, en later Sobibor zijn afgevoerd vanuit Groot Bronswijk.

Twee mannen wilden de geschiedenis niet verborgen houden en doken de archieven in om te weten te komen wat er gebeurd is in de oorlog. Het gaat om Anne Koopmans uit Wagenborgen, en historicus René Schuurmans. Beiden verpleger geweest in de psychiatrie en te horen in deze aflevering van Verstilde Verhalen.

De vier Joden, Betje Stoppelman en haar zus Sientje, Heintje Levie en Heiman Aptroot werden van de een op andere dag opeens op de bus gezet in Wagenborgen en afgevoerd. Na onderzoek blijkt het aannemelijk dat ze zijn geslachtofferd om de rest van de mensen in de kliniek met rust te laten. Directeur van de stichting, dokter Schaafsma, speelt hierin een rol. Welke rol is nog steeds onduidelijk. Wel had hij contact met de Duitsers in Groningen eens in de zoveel tijd, en was hij hoofd van het verzet in Wagenborgen. De hele oorlog heeft hij zijn kliniek, en alle 800 patiënten en honderden medewerkers weten te behoeden van de Duitsers. Op vier Joodse patiënten na.