#6 - Na de kater
vr 20 december 2024
Waarom drinken we zo veel en vinden we alcohol zo normaal? Filosoof Marli Huijer zegt dat de mens nu eenmaal het exces opzoekt als tegenhanger van de altijd aanwezige behoefte van controle op het leven. Verder komt longarts Wanda de Kanter aan het woord. Ze strijdt al jaren tegen een ander heel ongezond product, tabak, maar ziet veel overeenkomsten met de bewustwording rondom de negatieve effecten van alcohol. Is 0.0 de oplossing? En hoe zit het met de politiek? Is er genoeg draagvlak om de excessen rondom drank uit te bannen?
Elles maakt met Julia en Faye de balans op. Wat hebben ze geleerd van het maken van deze podcast?
De volledige reacties van Heineken, Viper, de Nederlandse Brouwers is onderin de shownotes te lezen.
📧 Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl
📷 Volg Omroep MAX op Instagram
REACTIE HEINEKEN
Vragen aan Heineken:
Welk deel van het marketingbudget gaat naar sociale media/influencer marketing?
§ Dat is bedrijfsgevoelige informatie, daar kan ik geen uitspraak over doen. Wat ik wel kan zeggen is dat het een mix is tussen traditioneel en online. Wat social media betreft richten we ons op de doelgroep 25+.
In hoeverre is dat in de afgelopen jaren gestegen? Waarom?
§ Dat is bedrijfsgevoelige informatie, daar kan ik geen uitspraak over doen.
Kinderarts Nico van der Lely, oprichter van de polikliniek voor Jeugd & Alcohol, ook wel de alcoholpoli genoemd, zegt dat tachtig procent van de mediamarketing uitgaven van Heineken via sociale media gaan. Klopt dit?
§ Dat is bedrijfsgevoelige informatie, daar kan ik geen uitspraak over doen. Nico van der Lely heeft deze informatie ook niet. Wat social media betreft richten we ons op de doelgroep 25+.
Studenten
In hoeverre zijn er sinds berichtgeving door RTV Noord in 2019 veranderingen geweest wat betreft de staffelkortingen/hectoliter bonus? Wat is de reden geweest voor die veranderingen?
● In gesprekken met o.a. het ministerie van VWS en de Landelijke Kamer van Verenigingen is veelvuldig gesproken over de prikkel die kan ontstaan door staffelkorting.
● Heineken NL heeft aan verenigingen waar in 2019 nog sprake was van een gestaffelde korting, een vaste korting aangeboden.
● In ruil voor deze korting moeten studenten (sport) vereniging een tegenprestatie leveren op het gebied van verantwoord alcoholgebruik (zoals uitbreiden en zichtbaar maken van assortiment alcoholvrije bieren) en duurzaamheid (zoals reductie gebruik plastic bekers en/of overstap op duurzaam alternatief).
Biermakelaar Tom van Erven Dorens constateert dat er nog steeds hoge kortingen aan studentenverenigingen worden gegeven, en dat die korting gekoppeld wordt aan een minimum afname. Dus in plaats van meerdere staffels, is er nog één staffel over. Hoe reageren jullie hierop?
§ We bieden geen gestaffelde korting.
In hoeverre zit er in de overeenkomsten met studentenverenigingen nog steeds de stimulans van ‘hoe meer bier je afneemt, des te meer korting je krijgt’?
§ We bieden geen gestaffelde korting.
Hoe belangrijk zijn studentenverenigingen voor Heineken? Voor de omzet, maar ook voor de binding aan het merk?
● Alle horeca ondernemingen zijn voor een brouwer als Heineken NL belangrijk.
● Bij studenten (sport) verenigingen bieden we actief alcoholvrij bieren aan met bijbehorende 0.0 communicatie uitingen. Hierin volgen we de reclamecode voor alcoholhoudende dranken de reclamecode voor alcoholvrije varianten van alcoholhoudende dranken.
● De netto prijzen van Heineken 0.0 zijn gelijk aan die van de alcoholhoudende variant.
● Bij alle grote studentenverenigingen bieden we alcoholvrij bier op tap aan.
● Via de Heineken Studenten Service bieden we gratis 0.0 aan tijdens tentamenperiodes.
Heineken levert ook drank en fris aan huis bij studentenhuizen. Waarom doen jullie dat?
● Per 1 juli 2021 is de Drank- en Horecawet overgegaan in de nieuwe Alcoholwet.
● Heineken volgt de regels uit de Alcoholwet. Hierin staat dat bij het online bestellen van alcohol, de koper actief moet aangeven dat hij 18 jaar of ouder is. Tevens moet bij aflevering de leeftijd van de koper verplicht worden gecontroleerd;
Uit onderzoek blijkt dat het zien van alcohol reclame de kans vergroot dat kinderen op jonge leeftijd beginnen met drinken, en dat ze vaker en meer gaan drinken. Hoe kijken jullie daarnaar?
● Als maatschappelijk verantwoordelijke brouwer volgen we actief de reclamecode voor alcoholhoudende dranken de reclamecode voor alcoholvrije varianten van alcoholhoudende dranken.
● We richten ons daarbij niet op jongeren onder de 18 jaar, zwangeren en gaan alcohol & verkeer nooit samen.
0.0/alcoholvrij
De verkoop van 0.0 stijgt, is dat ten koste van alcoholhoudend of komt het er bovenop?
● De consumptie van alcoholvrij bier is sinds 2010 met meer dan vijfhonderd procent gestegen. In dezelfde periode is alcoholvrij bier breed beschikbaar geworden in de supermarkt en in de horeca, in steeds meer verschillende varianten en smaken
● Uit onderzoek blijkt dat volgens de ondervraagden alcoholvrij bier past in gebalanceerde levensstijl. Ongeveer de helft van de 18-plussers zegt dat ze minder alcohol drinken vanwege alcoholvrij bier. Daarmee neemt onderzoek de misvatting weg dat drinken van alcoholvrij bier de opmaat is naar drinken van bier met alcohol.
Deskundigen die wij spreken zeggen dat het gevaar bestaat dat vooral de merknaam blijft hangen en niet de 0.0 boodschap. Drankmerken profiteren zo van de vrijheid bij reclames voor alcoholvrije drankjes. Wat is jullie reactie daarop?
● Heineken is een maatschappelijk verantwoorde brouwer. In onze communicatie uitingen volgen we de reclamecode voor alcoholhoudende dranken de reclamecode voor alcoholvrije varianten van alcoholhoudende dranken.
● We nemen zelfs een voortrekkersrol waarbij er veel tijd, energie en budget wordt gestoken in de campagnes op 0.0 en verantwoord alcoholgebruik. Denk in dit kader aan onze inzet met Player 0.0 bij Formula 1 in Zandvoort en 0.0 branding bij amateur sportverengingen.
● Heineken 0.0 is enorm belangrijk voor ons; als je kijkt naar het afgelopen decennium is de groei voornamelijk uit deze categorie afkomstig.
● Heineken 0.0 is een heel geliefd alcoholvrij bier geworden en aanjager van deze categorie. In de eerste plaats komt dit omdat we een kwalitatief hoogwaardig en goed smakend alcoholvrij bier hebben gebrouwen. Maar ook is er veel tijd, energie en budget gestoken in de promotie van Heineken 0.0 waar vooral Heineken 0.0 van heeft geprofiteerd.
Is Heineken 0.0 een alibimerk?
● Absoluut niet. Heineken 0.0 is een fantastisch alcoholvrij product waar we nog meer in zullen investeren.
Is 0.0 een opstap naar alcohol drinken?
● Nee. Uit onderzoek blijkt dat volgens de ondervraagden alcoholvrij bier past in gebalanceerde levensstijl. Ongeveer de helft van de 18-plussers zegt dat ze minder alcohol drinken vanwege alcoholvrij bier. Daarmee neemt onderzoek de misvatting weg dat drinken van alcoholvrij bier de opmaat is naar drinken van bier met alcohol.
In 2022 is het streven geformuleerd door Heineken en de KNVB: “In 2025 willen we dat in al onze sportkantines 0.0 op tap verkrijgbaar is”. Hoe staat het daarmee?
● Bij sportverenigingen bieden we actief alcoholvrij bieren (op tap) aan met bijbehorende 0.0 communicatie uitingen. Hierin volgen we de reclamecode voor alcoholhoudende dranken de reclamecode voor alcoholvrije varianten van alcoholhoudende dranken.
● Al onze communicatie uitingen rondom sportvelden bij amateursportclubs voorzien van een 0.0 boodschap.
● We hebben met onze partners (zoals NOC NSF) aanvullend ook specifieke richtlijnen opgesteld rondom evenementen en in de sportkantine
Algemeen
In jullie jaarverslag 2023 lees ik “problematisch drinken heeft een negatieve impact op mensen en hun omgeving, en ook op onze industrie en reputatie.” [Harmful drinking negatively impacts the people directly involved and their communities, as well as our industry and our reputation.]
Op welke manier heeft het een negatieve impact op de alcoholindustrie en jullie reputatie? Het gaat dan toch nooit over ‘iemand dronk teveel Heineken?’, hoogstens ‘iemand dronk teveel’?
● Als maatschappelijk verantwoordelijke brouwer committeren we ons aan de landelijke afspraken die gemaakt zijn in het Nationaal Preventie Akkoord in het tegengaan van problematisch drinken.
● Periodiek gaan we over de gemaakte afspraken in gesprek met de betrokken partners en het ministerie van VWS.
In hoeverre is een negatief maatschappelijk beeld over alcohol een bedrijfsrisico voor jullie? [An increasingly negative perception in society towards alcohol could prompt legislators to implement further restrictive measures, such as limitations on availability, advertising, sponsorships, distribution and points of sale, and increased tax. This may cause changes in consumption trends, which could lead to a decrease in the brand equity and sales of HEINEKEN’s products.]
● We geloven in de kracht van zelfregulering en houden ons strikt aan de richtlijnen die we als industrie gezamenlijk hebben opgesteld in de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken en de reclamecode voor alcoholvrije varianten van alcoholhoudende dranken.
● We richten ons niet op jongeren < 18 jaar, zwangeren en alcohol en verkeer gaan nooit samen: When you drive, never drink.
● Als maatschappelijk verantwoordelijke brouwer committeren we ons aan de landelijke afspraken die gemaakt zijn in het Nationaal Preventie Akkoord in het tegengaan van problematisch drinken.
● Zie ook de informatie op onze website: Verantwoordelijk Alcoholgebruik | The Heineken Netherland (heinekennederland.nl).
Wat heeft de verhoging van de minimumleeftijd van 16 naar 18 in Nederland voor jullie omzet betekend?
● Voor kerncijfers over bier wijzen we graag naar de website van NL Brouwers. Voor de kerncijfers over alcohol wijzen we graag naar de website van STIVA.
In Frankrijk, Duitsland en Litouwen staan er al verplichte gezondheidswaarschuwingen op alcoholproducten. Hoe kijken jullie hiernaar?
● We geloven in de kracht van zelfregulering en houden ons strikt aan de richtlijnen die we als industrie gezamenlijk hebben opgesteld in de Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken de reclamecode voor alcoholvrije varianten van alcoholhoudende dranken. Dit geldt ook voor de waarschuwing labels op onze producten.
● We richten ons in de communicatie niet op jongeren < 18 jaar, zwangeren en gaan alcohol en verkeer nooit samen: When you drive, never drink.
● Zie ook de informatie op onze website: Verantwoordelijk Alcoholgebruik | The Heineken Netherland (heinekennederland.nl).
Wat voor gevolgen heeft dit? En voor jullie omzet?
§ Dat is toekomstige bedrijfsgevoelige informatie, daar kan ik geen uitspraak over doen.
REACTIE VIPER
We hebben gezien dat studentenhuizen overeenkomsten hebben gesloten met leveranciers van Viper waarin ze – in ruil voor een bepaald aantal Instagram-story’s – gratis trays met blikken krijgen.
Het gratis weggeven van alcoholhoudende drank in welke vorm dan ook is niet toegestaan. Dat past niet bij verantwoorde alcoholmarketing en doen wij dan ook niet.
Waarom gebruiken jullie deze (micro) marketing methode? Hoe vaak doen jullie dat?
Deze methode wordt door Viper niet gebruikt. Bovenstaande opmerking over het gratis weggeven van trays en overeenkomsten met studentenhuizen herkennen we ook niet.
Op wie richten jullie je precies?
We richten ons op 18-35 jarigen.
Deze influencers melden niet altijd expliciet dat ze reclame maken voor Viper of de blikjes hebben gekregen, waarom niet? (Volgens de regels moet dan namelijk wel)
Wij zijn op de hoogte van de regels en houden ons hieraan, hierover worden dan ook afspraken gemaakt met de influencers waar we een betaalde samenwerking mee hebben.
Overwegen jullie om die eis te stellen?
Deze eis stellen we dus al.
Op de foto's op onder andere Instagram zien we regelmatig mensen die jonger zijn dan 25 en dat is niet toegestaan bij alcoholreclame op grond van Reclamecode voor alcoholhoudende dranken. Wat is jullie reactie daarop?
Voor al onze reclame-uitingen, inclusief samenwerkingen die wij op social media hebben, geldt dat wij alleen met mensen samenwerken – of in beeld brengen - die 25+ zijn en lijken. Dit wordt zowel door onszelf gecheckt als door het social media bureau waarmee we samenwerken. Daarnaast heeft STIVA een AI tool die daar extra controle op uitvoert wanneer een uiting of samenwerking eenmaal gepubliceerd is.
Critici zeggen: de leveranciers verleiden jongeren ertoe om iets te doen wat niet is toegestaan (Volgens de reclamecode en mediawet voor alcohol) zonder de studenten daarvoor te waarschuwen. Wat is jullie reactie daarop?
Dit herkennen wij absoluut niet. Wij hebben onze interne reclamecodes waar we dit aan toetsen en houden ons daarnaast aan de Nederlandse wet- en regelgeving, waaronder de reclamecode voor alcoholhoudende dranken van STIVA en de mediawet voor alcohol.
Past dit in de lijn van het Preventie-akkoord, waarin is afgesproken dat we ook al problematisch alcoholgebruik moeten terugdringen? Uit onderzoek blijkt dat studenten 2 keer zoveel drinken als hun leeftijdsgenoten, studenten die lid zijn van een studentenvereniging 4 keer zoveel?
Vanuit de rapportages zien we dat het overmatig en zwaar alcoholgebruik in de leeftijdsgroep 18-36 jr juist daalt. Ook wijzen we de consument op verantwoord gebruik van alcohol, zo staat op al onze verpakkingen, dus ook op Viper, en de website een duidelijke verwijzing naar www.overalcohol.nl inclusief drie pictogrammen (geen 18 geen alcohol, niet drinken tijdens zwangerschap en niet rijden onder invloed van alcohol).
Heeft Viper een samenwerking met de podcast Broers van Rijn en Tim Hofman?
Ja, Viper heeft een samenwerking met Rijk en Sam Hofman (BROERS). Al het werk dat zij voor/over ons merk maken wordt altijd eerst door ons gecheckt voordat dit live gaat, zodat dit ten alle tijden voldoet aan de geldende reclamecodes.
VERVOLGVRAAGEN
Jullie schrijven dat jullie een betaalde samenwerking hebben met influencers. Werken jullie ook samen met studenten of vriendengroepen (die niet per se veel volgers hebben)? En betalen jullie bij deze samenwerkingen ook meer dan eens in natura (zoals met drank of promotiemateriaal)?
We werken ook met studenten en vriendengroepen boven de 18 jaar samen (via onze Student Brand Ambassadors), maar geven geen gratis Viper weg. Het gratis weggeven van alcoholhoudende drank in welke vorm dan ook is niet toegestaan (Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken). Dat past niet bij verantwoorde alcoholmarketing en doen wij dus ook niet.
Zo ja, wat wordt er in natura betaald?
Promotiemateriaal - zoals posters, vilten en stickers - mag wel weggegeven worden en wordt dus wel ingezet. Het betreft altijd promotiemateriaal met een lage waarde, dus geen koelkasten of i.d. Daarnaast bieden we soms (maximaal) 25% korting in onze webshop aan. Ook dit mag volgens de wet- en regelgeving (Alcoholwet).
Zo ja, welke informatie geven jullie dan aan deze personen mbt de verplichtingen in de reclamecodes?
Bij studenten en vriendengroepen boven de 18 jaar wordt de reclamecode niet specifiek onder de aandacht gebracht, omdat het om persoonlijke (en vaak gesloten) accounts gaat en het alleen maar promotiemateriaal is dat we af en toe gratis toesturen. Influencers waar we een betaalde samenwerking mee aangaan en Student Brand Ambassadors worden wel uitgebreid gebriefd over de relevante reclamecodes en hier maken we duidelijke afspraken over zodat ten alle tijden aan de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken/Reclamecode Social Media & Influencer Marketing (RSM) wordt voldaan.
Zo ja, welke afspraken worden er precies gemaakt met die personen? Bijv. over de hoeveelheid posts, de hashtags, wat er in beeld moet, de 18+-filter en NIX18 en herkenbaarheid van reclame (bijv. via #ad)?
Omdat het om persoonlijke (en vaak gesloten) accounts gaat en het alleen maar promotiemateriaal is dat we af en toe gratis sturen, briefen wij dit er niet bij. Bij betaalde samenwerkingen doen we dit wel en hierbij houden we ons aan de relevante reclamecodes en wet- en regelgeving.
Dienen zij de hashtasg #vipertjedoen te gebruiken? Klopt het dat er afspraken worden gemaakt conform bijgaande overeenkomst?
De bijgevoegde overeenkomst is een oude overeenkomst uit 2022 en betreft overigens een samenwerking met een event. Zoals hierboven aangegeven werken we inmiddels alleen nog met promotiemateriaal of kortingen, dus niet met gratis drank.
Zo ja, worden er Student Brand Ambassadors ingezet om dergelijke samenwerkingen te bewerkstelligen?
Ja, wij hebben Student Brand Ambassadors in dienst om ons merk te promoten. Uiteraard zijn zij op de hoogte van alle reclamecodes en wet- en regelgeving en dienen zij zich hieraan te houden.
Zo nee, hoe verklaren jullie dan bijgaande overeenkomst en verdere documentatie?
n.v.t.
VERVOLG
We begrijpen van u dat Viper geen gratis drank weggeeft. Tegelijkertijd hebben wij vastgesteld uit recente gesprekken met studenten dat jullie drank leveren (of hebben geleverd), als vergoeding voor het posten van social media content. Klopt dat?
Uit een enquete (vorige maand) onder bezoekers van de Coke-show in Delft en Den Haag blijkt dat een derde van de bezoekers hierboven genoemde afspraken met fabrikanten van Hard Seltser herkennen en er ook gebruik van maken. Wat is jullie reactie daarop?
Met verwijzing naar het contract uit 2022 zouden jullie inmiddels alleen nog met promotiemateriaal en korting werken, en dus geen gratis drank weggeven. Hebben jullie in het verleden wel gratis drank weggegeven? Zo ja, waarom en sinds wanneer is dit beleid veranderd?
Met betrekking tot het contract: Wat is in jullie ogen een event? Is een studentenfeest ook een event?
Worden er ook mondelinge afspraken gemaakt, en zo ja, welke maakt u mondeling?
U heeft een samenwerking met de broers Hofman. Deze broers laten regelmatig zien en horen dat zij overmatig alcohol hebben gebruikt. Ondanks de waarschuwingen op uw verpakkingen, gebruiken zij alcohol niet op een verantwoorde manier, maar promoten dit wel. Waarom grijpt u hier als organisatie niet in en heeft u nog steeds een samenwerking met deze heren?
Antwoord Viper:
Zoals eerder aangegeven geven wij geen gratis drank weg en herkennen wij onderstaande dus niet. Wat betreft de samenwerking met de broers Hofman: de luisteraarsgroep van BROERS is een goede match met onze doelgroep (18-35 jarigen - wonend in steden.) We werken volgens de reclamecode met hen samen in content die de doelgroep aanspreekt wat betreft onze merkwaarden en het bekend maken van Viper binnen onze doelgroep. Hierin zullen we nooit aanzetten tot overconsumptie of onverantwoord alcoholgebruik.
Bezopen is een podcast van Omroep MAX en NPO Radio 1
Interviews en reportages: Elles de Bruin, Julia van der Wees en Faye van der Wees
Redactie, research en montage: Astrid Cornelisse
Mixage en eindmontage: Jon Hille
Eindredactie: Remco Tomesen
