De journalist als spion?

‘Journalisten beschikken van nature over een informatiepositie waar anderen niet makkelijk op natuurlijke wijze aan kunnen tippen. Ze hebben voor inlichtingenwerk een heerlijk cover.’ Dit zei een voormalige AIVD-medewerker in de Argos-uitzending ‘De journalist als spion’ in november 2011. Voor een inlichtingendienst is het geen enkel probleem als een journalist informatie doorspeelt. Voor een journalist geldt dit als een doodzonde. Maar gebeurt het ook niet?

In 2011 onthulde Argos dat Wim Bartelds, die als journalist voor het ANP en het Algemeen Dagblad had gewerkt, een geheim agent van de militaire inlichtingendienst MIVD was. Enkele maanden later lekte uit dat zeven Nederlandse sportverslaggevers, die naar de Olympische Spelen in China waren afgereisd, waren benaderd door de AIVD om informatie door te spelen, tegen betaling. Slechts een van die zeven zou dit hebben geweigerd.

Joep Dohmen van NRC sprak de afgelopen maanden met tientallen redacteuren en correspondenten die over onderwerpen publiceren of in landen werken waar de diensten speciale belangstelling voor hebben. In Argos vertelt hij over zijn onderzoek, dat vandaag (zaterdag) in NRC staat.

Olaf Koens, correspondent voor RTL Nieuws in het Midden-Oosten, vertelt hoe hij als beginnend freelance journalist werd benaderd door de AIVD. Koens woonde toen in Moskou. Hij was overdonderd en wist eerst niet goed hoe hij moest reageren. Hij zei Nee, omdat hij het principieel onjuist vond. Terugblikkend is hij verontwaardigd over de wijze waarop hij door de AIVD werd benaderd. ‘Het is totaal onacceptabel dat de inlichtingendienst probeert te rekruteren onder journalisten, zeker als dat gebeurt bij jonge, onervaren journalisten. Journalisten moeten de macht controleren en niet de macht influisteren. Ze moeten onafhankelijk hun werk kunnen doen.’