Dialecten verdwijnen: ‘Over 500 jaar kunnen Belgen en Nederlanders elkaar niet meer verstaan’
- Nieuws
- Dialecten verdwijnen: ‘Over 500 jaar kunnen Belgen en Nederlanders elkaar niet meer verstaan’
Het zou zomaar ’s kunnen dat Vlamingen en Nederlanders elkaars dialect niet meer verstaan over enkele honderden jaren. Dat beweert Vlaams taalwetenschapper Stef Grondelaers in de nieuwste podcast van NPO Radio 1-collectief Alicante. De wetenschapper vertelt in de podcast over dialecten die steeds meer verdwijnen en accenten die juist toenemen. Daarnaast vertelt cabaretier Patrick Laureij in de studio openhartig over zijn Rotterdamse accent dat hij op het podium extra aanzet omdat dat past bij zijn podiumpersoonlijkheid.
Waar dialecten in Nederland enkel nog te vinden zijn in delen van Limburg, Twente of Groningen, neemt het aantal accenten juist toe. “Zodra dialecten langzaam verdwijnen, nemen mensen een steviger accent aan waarmee ze hun identiteit vastleggen”, stelt Grondelaers. Hij zegt dat er naast regionale accenten ook steeds meer accenten bijkomen waarmee sprekers zich profileren als ‘cool’ - straattaal bijvoorbeeld.
Aan bepaalde accenten kleven altijd bepaalde stereotypen. Het Rotterdamse accent klinkt stoer en zelfs een beetje stout. “Voor een cabaretier kan het best handig zijn om dat een beetje aan te dikken, zodat je jong en goochem overkomt”, lacht de taalwetenschapper. Patrick Laureij knikt instemmend en stelt met een knipoog dat hij ‘er rijkelijk van profiteert’.
De Nederlandse taal zoals die nu gesproken wordt, is ongeveer ontstaan in de zestiende eeuw. In de Haagse kanselarij, destijds het sociaal-economisch centrum van Nederland, is ‘de taal van de lage landen’ geboren. Over het algemeen is dat oorspronkelijke accent ook het accent dat het meeste prestige geniet. Dat is niet alleen in Nederland zo, die trend zie je over heel de wereld. De accenten uit de meer ‘perifere gebieden’ genieten weinig tot geen prestige. “Daarom is het misschien slim om je accent in bepaalde situaties niet te dik erbovenop te leggen”, vertelt de taalwetenschapper. “Als je bijvoorbeeld uit Twente komt en je solliciteert met een plat Twents accent, dan zal de sollicitatiecommissie binnen vijf seconden een oordeel over je vellen. En het is erg moeilijk om van die eerste indruk af te komen.”
Grondelaers beweert echter wel dat er steeds meer accenten geaccepteerd worden, ook in de media. Twan Huys spreekt bijvoorbeeld met een zachte G. Ook Noraly Beyer heeft jarenlang het journaal gepresenteerd met een licht Surinaams accent. “Dat is wat mij betreft een mooie trend, dat die accenten omarmd worden.”
De taalwetenschapper werkt inmiddels al zo’n vijftien jaar in Nijmegen en hij merkt dat de Nederlandse taal ook hem beïnvloedt. Dat leidt soms tot heikele thuissituaties. Zo zegt hij op een dag tegen zijn twee dochters of zij zin hebben ‘een stuk te gaan lopen’. De dochters zeggen ‘ja’ en rennen naar boven om vervolgens in sporttenue beneden aan de trap te verschijnen. “Lopen betekent in België altijd ‘joggen’. Terwijl ‘lopen’ in Nederland een veel breder begrip is”, lacht de Vlaming.
Shayno Numansen is één van de makers en ze vertelt over hoe ze haar Twentse accent op de Radio 1-redactie probeert te onderdrukken. De Brabantse Thijs van Litsenburg heeft vroeger in de nacht op NPO Radio 1 gepresenteerd en heeft zichzelf toen aangeleerd met een harde G te praten. “Dat klinkt nergens naar, want tegelijkertijd praat ik ook met een Brabantse R. Overdreven gezegd moet ik bijna overgeven als ik het terugluister.” Podcasthost Ilan Hoekstra stelt dat hij, met z’n roots in Amstelveen, als enige aan de podcasttafel ABN spreekt. “Terwijl ik na drie zinnen uitgewisseld te hebben met meneer Hoekstra al kon horen dat hij uit de omgeving van Amsterdam kwam”, grinnikt Stef Grondelaers.
De Alicante-podcast is te beluisteren op de website van NPO Radio 1 of in podcast-apps zoals Spotify of Google Podcasts.
Download de NPO Radio 1-app
Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.
