Is het mysterie van het vrouwelijk orgasme eindelijk opgelost?

Wetenschappers breken zich al tijden het hoofd over het vrouwelijk orgasme. Het lijkt geen nut te hebben voor de voortplanting – ook zonder orgasme kunnen vrouwen zwanger worden. Waarom bestaat het dan toch? Je kunt natuurlijk zeggen dat het plezier dat je er aan beleeft bestaansrecht genoeg is, maar biologen zijn pas tevreden als ze snappen hoe het in de loop van de evolutie is ontstaan.

Fantastische bonus

Aan speculatie geen gebrek. Zet (de kans op) een orgasme de vrouw ertoe aan om vaker seks te hebben, zodat het toch nut heeft voor de voortplanting? Krijgen vrouwen misschien makkelijker een orgasme bij sterke en fitte mannen, zodat ze kiezen voor een partner waar ze gezonde en sterke kinderen mee krijgen?

Of ligt het eraan dat mannen en vrouwen zich als embryo tijdens de eerste negen weken van de zwangerschap vrijwel identiek ontwikkelen – en het orgasme bij vrouwen daardoor zonder specifieke reden wordt ingeprogrammeerd als een ‘fantastische bonus’?

Allemaal theorieën die de afgelopen jaren voorbij zijn gekomen, zonder dat er echt overtuigend bewijs voor is gevonden. Volgens Amerikaanse wetenschappers ligt dat aan het feit dat al die theorieën gebaseerd zijn op onderzoek bij mensen en andere aapachtigen. Voor het echte antwoord moeten we verder terug in de evolutie – door naar zoogdieren te kijken, schrijven ze in JEZ-Molecular and Developmental Evolution.

Maandelijkse cyclus? That's sooo last 75 million years

Bij mensenvrouwen is de eisprong onafhankelijk van de seksuele activiteit. Het is een regelmatige, maandelijkse cyclus. Zoniet bij sommige andere zoogdieren. Bij katten en konijnen bijvoorbeeld wordt de eisprong juist opgewekt door seks. Volgens de analyse van de ontwikkelingsbiologen ontstond deze vorm van ovulatie vroeger in de evolutie. Pas later – maar nog altijd zo’n 75 miljoen jaar geleden - ontstond de spontane regelmatige ovulatie zoals we die bij de mens kennen.

Vandaar is het nog maar een klein stapje naar de nieuwe theorie: zou het misschien kunnen dat het vrouwelijk orgasme is ontstaan in de tijd dat seks tot de eisprong leidde – dat misschien juist wel het orgasme de reflex was die tot die eisprong leidde?

Clitoris ging naar buiten

Om hun theorie verder te onderbouwen, deden de biologen ook een vergelijkend onderzoek naar de anatomie van vrouwelijke genitalia bij verschillende zoogdieren. En wat bleek? Bij dieren waarbij de eisprong door de seks wordt opgewekt, zit de clitoris in de vagina, wat tot stimulatie tijdens de daad leidt. Bij mensen – en dieren – met spontane ovulatie is de clitoris als het ware naar buiten geëvolueerd, waardoor de kans op een vrouwelijk orgasme tijdens de daad een stuk kleiner is geworden.

Wat verder in het voordeel van deze theorie spreekt, is dat tijdens het vrouwelijk orgasme de hormonen prolactine en oxytocine vrijkomen, precies de hormonen die bij andere zoogdieren een rol spelen bij de ovulatie. Daarmee is mogelijk een antwoord gevonden op de vraag naar de oorsprong van het vrouwelijk orgasme.

Maar dat roept – zoals elk goed onderzoek – ook weer nieuwe vragen op. Want waarom heeft het vrouwelijk orgasme dan 75 miljoen jaar standgehouden zonder duidelijk evolutionair nut? Daar hebben de onderzoekers nog geen pasklaar antwoord op, maar in algemene zin is het wel zo dat eigenschappen in de loop van de evolutie nieuwe functies kunnen aannemen. Zo zou het vrouwelijk orgasme bijvoorbeeld een functie kunnen zijn gaan spelen bij het versterken van de band tussen man en vrouw.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu.