Danken wij ons grote brein aan zetmeel?

De Neanderthalers waren waarschijnlijk niet de brute vleeseters waar ze vaak voor worden gehouden. Ze aten meer dan een half miljoen jaar geleden niet alleen veel wortels, noten en ander zetmeelrijk voedsel, ze kookten dat ook nog eens. De aanpassing aan dit type voeding stamt dus waarschijnlijk van ver voor de agrarische revolutie van zo'n 10.000 jaar geleden.

Dat het brein van de mens in de afgelopen paar miljoen jaar zo sterk kon groeien, wordt vaak toegeschreven aan betere gereedschappen (wapens) en de ontwikkeling van het jagen in groepen. Daardoor konden ze steeds meer vlees eten, waar het lichaam veel energie uit kan halen.

Het probleem van die theorie is dat het brein glucose nodig heeft om sterk te kunnen groeien, en vlees is geen goede bron van dit type suiker. Zetmeelrijke planten zijn een veel betere bron van glucose. Een groep wetenschappers onderzocht daarom prehistorische tanden, in de hoop aanwijzingen te vinden voor het dieet van onze voorouders.

Baanbrekende studie

Op sommige tanden vonden ze streptokokken, een bacteriesoort. Die binden zich aan het enzym amylase, dat suikers uit zetmeel haalt. De aanwezigheid van de streptokokken is dus een teken dat zetmeelrijke voeding destijds al op het menu stond. Deze bacteriën komen behalve op de tanden van Neanderthalers ook voor op de tanden van moderne mensen, een aanwijzing dat beide mensensoorten ze hebben geerfd van hun voorouders die meer dan 600.000 jaar geleden leefden.Het onderzoek is gepubliceerd in het blad PNAS.

Evolutionair bioloog Rachel Carmody van Harvard University, zelf niet bij de studie betrokken, noemt het onderzoek 'baanbrekend'. Het betekent namelijk niet alleen dat de mens al veel langer zetmeelrijk voedsel eet dan we tot nu toe dachten, maar waarschijnlijk ook dat de mens al heel lang zijn voedsel kookt. Het enzym amylase kan zetmeel namelijk veel beter verteren als het gekookt is.

Aap, fruitvlieg, Neanderthaler: wie zijn onze voorouders? NPO Kennis duikt in deze longread in de lange voorgeschiedenis van de mens.

Gerelateerd:

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap