Hoeveel is dat eigenlijk waard, een mensenleven?

De meeste mensen, inclusief ondergetekende, zullen geneigd zijn te zeggen dat een mensenleven onbetaalbaar is. De waarde van het leven van een naaste of een geliefde is immers op geen enkele manier in geld uit te drukken. Maar het probleem waar je bijvoorbeeld in de zorg tegenaan loopt is dat zorg en medicijnen geld kosten, en de hoeveelheid geld is eindig. Dus je moet keuzes maken.

Mensen die die keuzes moeten maken, proberen vaak uit te rekenen hoeveel tijd van leven je met een bepaalde behandeling wint, en hoe goed de kwaliteit van dat leven dan nog is. Dat doen ze aan de hand van een zogenoemde QALI, een quality-adjusted life year. Als iemand met een bepaald medicijn een jaar langer in goede gezondheid kan leven, dan geldt dat als één QALI.

80.000 euro voor een gezond levensjaar

In Nederland hanteert men een bovengrens hanteert van 80.000 euro per QALI, maar dat is een zachte grens. In overleg met de minister worden ook wel eens duurdere medicijnen toegelaten, zoals in 2013 het geval was met een kankermedicijn dat eigenlijk 40 procent te duur was.

Daarnaast bestaat er zoiets als de waarde van een gemiddeld mensenleven (value of a statistical life of VSL, is de technische term) en die komt afhankelijk van hoe je het berekent, en in welk land, gemiddeld uit ergens tussen de 3 en 7 miljoen dollar. Om dat te berekenen, kijkt men onder meer naar hoeveel mensen extra verdienen om gevaarlijk werk te doen, of hoeveel ze bereid zijn te betalen voor veiligheidsvoorzieningen als een airbag in hun auto.

Wetenschapsjournalist Bouwe van Straten vertelde over dit onderwerp bij De Ochtend:

Nu de praktijk

Tot zover de theoretische gemiddelden. In praktijk zijn er enorme verschillen. Er is bijvoorbeeld een miljardair in Silicon Valley, wiens naam niet bekend is, die een levensverzekering heeft afgesloten met een waarde van 201 miljoen dollar. En de beveiliging van presidentskandidaten Clinton en Trump kost per dag 40.000 dollar. De levens van rijke en invloedrijke mensen worden dus veel hoger gewaardeerd. Aan de andere kant van het spectrum heb je mensenhandel en slavernij, waarbij de waarde van een mensenleven zich vaak beperkt tot de winst die een handelaar er op kan maken.

Ook bij compensatievergoedingen zie je dat mensenlevens zeer verschillend worden gewaardeerd. Iemand die in Groot-Brittannië meer dan tien jaar onterecht achter de tralies heeft gezeten, kan maximaal 500.000 tot een miljoen pond tegemoet zien, maar er zijn ook genoeg gevallen waarbij de gedupeerde geen vergoeding van betekenis kreeg.

Kortom, hoeveel een mensenleven waard is, hangt af van allerlei factoren: waar je woont, hoe het rechtssysteem in elkaar zit, is hoe rijk je bent, wat voor werk je doet, om er een paar te noemen. Maar ook je leeftijd telt mee: de meeste mensen waarderen het leven van een kind, met een nog een heel leven voor zich, hoger dan dat van een ouder iemand.

Eerder besteedde Dit is de Dag ook aandacht aan de prijs van een mensenleven:

Lees een langere versie van dit artikel bij De Kennis van Nu (NTR).