Wanneer komt er nu eindelijk eens een vaccin tegen malaria?

Dat Roestenberg zich op de ontwikkeling van vaccins stortte, is te danken aan haar stages in de Filippijnen, Namibie en India, tijdens haar studie geneeskunde: "Daar heb ik gezien wat de impact van infectieziekten was op het dagelijks leven. Toen ik dat zag, besloot ik dat ik daar mijn leven aan wilde wijden".

GM-vaccin

Het vaccin dat Roestenberg met haar team ontwikkelt, is een heel bijzondere. Het is namelijk genetisch gemanipuleerd. "Ons vaccin bestaat feitelijk uit malariaparasieten die verzwakt zijn. Dus je geeft als het ware de hele parasiet. Het afweersysteem kan daar mee oefenen. Maar we halen er een aantal genen uit, waardoor de parasiet geen ziekte meer kan veroorzaken."

Heineken Young Scientist Award 2020

Meta Roestenberg heeft maandag de Heineken Young Scientist Award 2020 ontvangen, voor haar onderzoek naar de ontwikkeling van vaccins tegen armoede-gerelateerde infectieziekten. Roestenberg heeft die ontwikkeling volgens de jury 'op onnavolgbare wijze' weten te versnellen.

Waarom is het eigenlijk zo moeilijk om vaccin te maken? Roestenberg noemt twee redenen: "De vaccins die we nu al hebben zijn gericht tegen virussen of bacteriën, terwijl malaria een parasiet is. Een parasiet is bovendien een heel complex organisme. Het is lastig voor het lichaam om daar goeie afweer tegen maken. Dat is meestal een teken dat het maken van een vaccin ook lastig is."

De parasiet die transformeert

De parasiet kan iets dat virussen en bacteriën niet kunnen. "Het fascinerende is - en dat maakt mijn vak zo leuk - parasieten kunnen veranderen, en zich vermommen. Kijk naar het verschil tussen een rups en een vlinder, het is hetzelfde beest, maar het ziet er heel anders uit."

Dat is voor een wetenschapper fascinerend, maar voor het menselijk lichaam dat met zo’n parasiet te maken krijgt een enorme uitdaging – die niet zelden fataal afloopt. Gelukkig boekt Roestenberg met haar team wel de nodige vooruitgang in de ontwikkeling van een vaccin. "Wij proberen het immuunsysteem in ieder geval de rups te laten zien, en misschien een heel klein beetje vinder", gaat ze door met dezelfde metafoor. "We zien inmiddels dat er een afweerreactie optreedt. We zien ook dat er een bepaalde mate van geheugen optreedt. Of het voldoende is, is een tweede."

Eerst geniet ze met haar team even van de prijs – met een pizza, iedereen netjes op anderhalve meter afstand, ieder z’n eigen doos. "Het winnen van de prijs is op zich al een enorme eer, en alle reacties van collega’s en vrienden maken het helemaal superleuk". Maar dan gaat ze snel weer verder met het verder ontwikkelen van het vaccin.

Liever luisteren?

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap