Hoe en waarom wordt iemand een extremist?

Klinische psychologie houdt in dat de onderzoeker kijkt naar "mensen die zich op een gegeven moment ontwikkelen naar een bepaald probleem toe", legt Sizoo uit. "Radicalisering, extremisme en terrorisme zijn geen stoornissen", verduidelijkt de psychiater. In zijn onderzoek zal hij dan ook vooral naar de mens kijken en niet zozeer naar de stigma's en labels die geassocieerd worden met extremisme.

Prototype extremist

"Wat maakt dat iemand zo verstrikt raakt in zo’n narratief?" vraagt Sizoo zich af. Het gaat erom dat er begrip komt voor hoe zo iemand denkt. "Er is geen prototype extremist." Het zou moeten gaan om wat iemand radicaliseert. Tot op heden was de gedachte dat radicalisering áltijd tot extremisme en terrorisme leidt. "De hypothese is dat dat traject ook een heel andere wending kan nemen, bijvoorbeeld een niet-gewelddadige."

'Ondermijnen van de democratische rechtsorde'

Bovendien is onderzoek tot nu toe vooral retrospectief geweest, bijvoorbeeld na een aanslag. Sizoo gaat juist onderzoek doen naar wat eraan vooraf gaat. "Zowel extremisme als terrorisme gaat over het ondermijnen van de democratische rechtsorde", legt Sizoo uit. "Als je vooruitkijkt, geef je ruimte om aan te tonen dat mensen soms afschuwelijke dingen kunnen zeggen, maar toch niets doen. Dat is belangrijk, want die mensen zijn er ook."

Volgens Sizoo raken mensen verbitterd of boos, waarna ze bijvoorbeeld lid worden van een politieke partij of lid worden van een groep om hun meningen te verwoorden. Maar velen daarvan komen uiteindelijk niet uit bij extremisme. "Er zijn een heleboel onderzoeken gedaan om uit te zoeken wat het psychologische profiel is van iemand die radicaliseert of extremist wordt. Die hebben allemaal tot niets geleid, want er is niet één profiel."

Verbitterd

"Mijn idee is dat het heel onvoorspelbaar is en dat mensen vanuit een wat rustig vaarwater opeens kunnen radicaliseren", gaat Sizoo verder. "Mensen die verbitterd zijn, mensen die een wrok hebben of zich niet gehoord voelen, nemen op een gegeven moment een wending die wij, en zij waarschijnlijk ook, niet willen." Daarom zouden we meer oog voor elkaar moeten hebben, elkaar in de gaten moeten houden en voor elkaar moeten zorgen. "Dat is een pleidooi om elkaar te vragen waar je mee bezig bent."

Risicoreductie

"Wat maakt nou dat mensen zich zo verloren en in de steek gelaten voelen?" is de vraag die Sizoo bezighoudt. "Het gaat ook om risicoreductie, niet om uitsluiting. Dat is onmogelijk. Maar ik denk dat er nog veel winst te behalen is."