De filosofie van Farioli, de nieuwe coach van Ajax: 'Speels karakter en duidelijke visie'

Hopster verdiepte zich voor Filosofie Magazine in de werken van Farioli, die zijn afstudeerscriptie schreef over de schoonheid van het voetbal en de rol van keepers. Waarom stortte hij zich in dit project? "Je wordt als filosoof niet iedere dag gevraagd om je te verdiepen in het werk van de nieuwe trainer van Ajax", begint Hopster grappend. "Ik vond het een leuke opdracht om wat meer over hem te leren. Ik ben een liefhebber van voetbal en Ajax, dus dat past wel."

Zijn eerste stappen in de voetbalwereld zette Farioli als keeperstrainer bij Polisportiva Margine Coperta, een kleine voetbalclub in de buurt van Florence. Hoewel hij voor een voetbaltrainer een atypische carrière buiten de sport achter de rug heeft, is Farioli zeker niet de eerste die voetbal en filosofie met elkaar in verband brengt.

Albert Camus

Neem Albert Camus, de Fransman die in de vorige eeuw vooral bekend werd door zijn roman L'Étranger - De Vreemdeling in het Nederlands. Camus was in zijn jonge jaren een verdienstelijke doelman en zei eens dat zijn kennis over de menselijke natuur voortkwam uit zijn voetbalervaring. "Camus liet zich inspireren door het voetbal", zegt Hopster. "Hij zei eens: het weinige wat ik over de moraal weet, heb ik geleerd op het voetbalveld." Voor Farioli is het omgekeerde waar: zijn studie filosofie interesseerde hem in de sport. "Hij ging de voetballerij juist in met een filosofiediploma op zak. Dat is vrij ongewoon."

Aan de Universiteit van Florence gold Farioli als een uitstekende student. Hij rondde zijn studie af met 105 van de 110 punten - bijna perfect. Filosofia del Gioco. L'estetica del calcio e il ruolo del portiere, noemde hij zijn afstudeerscriptie - De filosofie van het spel: de esthetiek van het voetbal en de rol van de doelman. Ook na zijn afstuderen spitste hij zich vaak toe op voetbalfilosofie. "Het grappige is: ook toen hij eenmaal in de voetballerij zat, bleef hij de filosofie gebruiken."

Filosofische rapporten bij voetbalclub

Bij Polisportiva Margine Coperta schreef Farioli rapporten waarin zijn filosofie naar voren komt: een voorstander van een moderne werkwijze. "Hij gebruikt erg veel citaten van bekende denkers en stelt filosofische vragen. Wat is de rol van twijfel in het voetbal? Hoe moeten we ons aanpassen aan situaties als elke situatie nieuw is en dus nooit hetzelfde beleven? Oftewel: een filosofische benadering van de vragen die ook tijdens de voetbaltraining van belang zijn.

Hugo Borst is niet overtuigd. "Ik maak me een beetje zorgen", zegt hij. "Dit is koren op de molen voor alle opportunisten. Ik zie bepaalde praatprogramma's die hier heerlijk op los zullen gaan." Borst vraagt zich af of de praktijk zijn filosofische benadering inmiddels niet heeft ingehaald.

"Dat is een goed punt om te benadrukken", antwoordt Hopster. "Dit zijn teksten van een jaar of tien, vijftien geleden. Wat je ziet in zijn filosofische discussie, is dat hij het belang van de doelman benadrukt. Die doelman moet mee kunnen voetballen, heeft overzicht op het hele spel en daarmee een belangrijke verantwoordelijkheid in de coaching. Ik denk dat daar een voetbalidee in doordringt."

Specifieke kijk op de rol van de doelman

Hopster: "Farioli zegt dat een doelman, veel meer dan een veldspeler, het overzicht heeft en als het ware dus ook een rol als toeschouwer heeft. Veel meer dan de medespelers heeft een doelman daardoor het vermogen om te coachen. Een meevoetballende doelman kan zich positioneren op een manier waarmee hij zich actief in het spel kan betrekken. Dat is een hele specifieke kijk op die rol. Dat zie je terug in de tactische speelwijze van Farioli."

"Farioli haakt ook aan bij een Nederlandse denker, Johan Huizinga, die beroemd is om zijn idee van de spelende mens. Het idee dat heel veel van onze praktijken in het leven een spelelement hebben. Dat ziet Farioli ook terug: het leven zelf is een spel en vice versa - heel veel in het voetbal is een element van het leven: de schoonheid van het leven, de emoties, dat zie je terug in het spel."

Speels karakter

Hopster roemt de coach om zijn visie, iemand met een duidelijke denkwijze. "Iemand met een helder idee die daar helder over communiceert. Iemand met een vrij speels karakter. Dat zijn belangrijke aspecten die Ajax nodig heeft: een trainer die een opvatting heeft over het spel en daar de lijnen in kan uitzetten. Dat is een grote verandering ten opzichte van het afgelopen jaar."

Hoe deed Farioli het eigenlijk bij zijn vorige club, Nice? Met andere woorden: hoe zag de praktijk eruit? "Ze hebben het doel daar redelijk schoon gehouden. Er werd helaas niet vaak gescoord. Dat is misschien één van de uitdagingen voor Ajax: werken aan het scorend vermogen."