De mildere toon van verkiezingsprogramma PVV: ‘Scherpe kantjes eraf’

"Er zijn wel wat zinnetjes veranderd", zegt politiek verslaggever Marc Hamer. "Oordeel zelf: het plan om een apart ministerie voor de-islamisering op te richten, staat er niet meer in. Maar de partij is wel voor een asielstop. En de passage ‘de Islam is geen godsdienst, maar een totalitaire ideologie’ is geschrapt."

Deur is opengezet

Wilders wil volgens hem meeregeren, wat ook de reden zou zijn voor de mildere toon van het verkiezingsprogramma. "De PVV staat eigenlijk al sinds de oprichting aan de kant – op de gedoogsteun na. Dat is Rutte destijds zo slecht bevallen dat hij Wilders uitsloot, maar de nieuwe VVD-voorzitter Dilan Yesilgöz heeft de deur weer opengezet."

"Ik wil vooruitkijken", zegt de VVD-voorzitter. "Dit is een uniek moment in de Nederlandse, politieke geschiedenis, waarin veel nieuwe leiders opstaan. We hebben met veel problemen te maken en ik kijk welke oplossingen daar goed voor zijn en met wie ik kan samenwerken om tot die oplossingen te komen. Dhr Wilders heeft rond de val van het kabinet gezegd dat het tijd is dat we ons over onze ego’s heen zetten, dus laat hem vooral met zijn plannen komen."

Verbazen

Verschillende andere partijen roepen de VVD op om Wilders alsnog uit te sluiten. DENK liet weten dat ‘Wilders met dit programma een miljoen moslims voor de bus gooit’. Pieter Omtzigt zei maandag in Buitenhof dat de standpunten van Wilders de rechtstaat raken en dat hij daar grote moeite mee heeft.

Het CDA wil de PVV en Forum voor Democratie uitsluiten en zijn daarin ‘niet van mening veranderd’. "Ik zie geen enkel aanknopingspunt om met FvD of de PVV in een kabinet te zitten en ben benieuwd waarom de VVD dat wel denkt te kunnen." Ook D66 laat weten ‘dat ze zich niet kunnen voorstellen dat de VVD op basis van dit verkiezingsprogramma zegt met Wilders te kunnen regeren’. "Dat zou me enorm verbazen."

Voorlopig blijft het nog speculeren welke kant de VVD opgaat. "Het kan zijn dat ze in het kader van de nieuwe politiek niemand willen uitsluiten", speculeert Hamer. "Misschien zien ze de PVV als bondgenoot in een strenger asielbeleid of willen ze niet alle kaarten op tafel leggen, omdat ze anders na de verkiezing zijn overgeleverd aan Omtzigt of GroenLinks-PvdA."