'Het Westen kan in Wit-Rusland het beste stille diplomatie bedrijven'

Sauer woont al sinds 1989 in Rusland en is uitgever van de kwaliteitskrant The Moscow Times. Hij kent de hoogstwaarschijnlijk vergiftigde activist Aleksej Navalny persoonlijk en kan dus goed het Russische perspectief op de demonstraties in Wit-Rusland (beter is Belarus) uitleggen.

Gevreesd door Poetin

Navalny is de man die Poetin het meest vreest. Hij is de beste onderzoeksjournalist in Rusland die met drones en gedegen onderzoek de corruptie van de elite in kaart brengt. Als de oppositie geen kans maakt roept hij op om niet te gaan stemmen of hij adviseert om strategisch te stemmen waardoor de partij van Poetin minder stemmen krijgt.

Navalny heeft zich voordat hij werd vergiftigd regelmatig uitgelaten over Belarus. De oppositie in Rusland kan volgens hem een belangrijke les trekken uit de gebeurtenissen in Belarus. Rusland heeft niet alleen eerlijke verkiezingen nodig maar ook burgers die bereid zijn om langdurig de straat op te gaan anders komt er van echte hervormingen niets terecht. En dat is precies het probleem in Rusland. Te weinig burgers zijn bereid om langdurig de straat op te gaan.

Khabarosvk

Het voorbeeld van Khabarovsk spreekt boekdelen. In deze Russische stad aan de Chinees-Russische grens vinden al ruim zes weken demonstraties plaats tegen Moskou. Aanleiding was het ontslag van de populaire gouverneur door Moskou, op last van een vage aanklacht van moordaanslag van 15 jaar geleden.

Russen in de provincie hebben sowieso weinig op met Moskou omdat zij vinden dat er te weinig geld wordt vrijgemaakt voor de periferie. Interessant is nu, dat de protesten in Khabarovsk lokaal blijven. Zolang Russische burgers elders zich hier niet voor interesseren heeft Poetin weinig te vrezen, denkt Navalny.

Maidanplein

Sauer legt uit waarom het Westen ten aanzien van Wit-Rusland het beste even niets kan doen. De situatie in Minsk is onvergelijkbaar met de demonstraties op het Maidanplein in Kiev in 2013 en 2014. In Kiev probeerden, in tegenstelling tot Minsk, demonstranten wel degelijk aansluiting te zoeken bij het Westen. In Belarus begrijpen burgers heel goed dat hun economie geheel afhankelijk is van de kortingen die Poetin geeft op de olie en gasleveranties. Die kortingen worden overigens steeds minder omdat Poetin vindt dat Loekasjenko draalt met de integratie van Belarus met Rusland.

Er is overigens wel een overeenkomst tussen Maidan en Minsk. Het Westen kan zowel op het Maidan plein als in Minsk geen enkele geloofwaardige veiligheidsgarantie geven. Wit-Rusland is noch lid van de NAVO, noch van de EU. Bovendien is niemand in het Westen bereid om voor Minsk te sterven. In een dergelijk krachtenveld zou holle retoriek van steunuitingen de bevolking in Belarus geen haar verder helpen terwijl Poetin het wel zou kunnen aangrijpen om zich nog meer met Minsk te bemoeien.

Eervolle terugtreding

Sauer acht het dan ook verstandiger dat Merkel, Macron en Poetin gezamenlijk overleggen welk regime het huidige regime zou kunnen vervangen. Loekasjenko zou dan een eervolle terugtreding worden gegund. Poetin zal nooit akkoord gaan met een nieuwe leider die niet bereid is om met Rusland samen te werken. De meerderheid van de Wit-Russen zijn bereid om met Rusland te blijven samenwerken. Heel misschien is dit scenario nog steeds mogelijk hoewel Poetin Loekasjenko steeds meer lijkt te steunen.

Kortom weer een interessante aflevering van de podcast Europa Draait Door! Luister deze via de site, de app of uw favoriete podcastplatform.

Volgende week is Marietje Schaake te gast. Wij spreken met haar over de vraag hoe de EU en VS de macht van Big Tech zouden kunnen temmen.