Onderwijs

Nu mijn kinderen op de basisschool uitgebreid les krijgen over twee wereldoorlogen en het interbellum, zoeken ze overal naar informatie. Zo kwam het dat we samen op de bank naar 13 In de oorlog keken. Een serie van de publieke omroep voor en over jongeren in de Tweede Wereldoorlog.

Aflevering 3 ging twintig minuten lang over Corry de Ruiter; een meisje dat staatarm opgroeit, omdat haar vader geen werk heeft. Dan belt op een de dag de knappe Marinus aan met een krat vol etenswaar; een cadeautje van de NSB.

De voice-over legt vervolgens uit dat veel Nederlanders er geen vertrouwen meer in hadden dat de regering iets kon doen aan de armoede. Ze vestigden hun hoop op de NSB.

Even later zien we beelden van Anton Mussert. In plaats van uit te leggen dat de NSB antidemocratisch was, geweld verheerlijkte, en met een giftige cocktail van antisemitisme en nationalisme mensen het hoofd op hol bracht, komen de programmamakers met een veel éénvoudiger verklaring voor het succes van de NSB.

“Waarom lopen er zoveel mensen achter deze Mussert aan? Die man die heel veel beloofd maar nog helemaal niets heeft waar gemaakt. Om die vraag te beantwoorden moeten we over de grens kijken.

Adolf Hitler, hij zorgt ervoor dat iedereen weer aan het werk gaat en dat er een einde komt aan de economische crisis in Duitsland.

“Eind jaren dertig was er in Duitsland bijna geen werkeloosheid meer. De rest van Europa kijkt vol bewondering hoe Hitler dat doet.”

Hitler als economisch genie.

Dit was het moment dat papa de film stopzette om te vertellen dat lang niet alle Duitsers weer aan het werk waren. Zoals hun betovergrootvader, die niet alleen zijn baan kwijt was geraakt door Hitler, maar zelfs voor hem had moeten vluchten.

Misschien had ik het programma uit moeten zetten, maar daarvoor was uw columnist van dienst net iets te nieuwsgierig:

Verleid door het krat met eten gaat ook de vader van Corry bij de NSB. Als de Duitsers Nederland binnenvallen, wordt hij tot haar grote schrik opgepakt, maar iets later komt hij vrij en krijg hij een mooie baan.

De voice-over vertelt tenslotte dat NSB’ers tijdens de oorlog ook helpen bij de vervolging van joden, maar de suggestie is dat ze dat vooral doen omdat het van de strenge Duitsers moet.

De rest van de uitzending gaat over hoe eng het voor Corry is als het verzet een steen bij haar ouders door de ruit gooit, en hoe Nederlanders na de bevrijding alleen maar uit waren op wraak op de landverraders.

De oorlog was, zo leren we, voor de 13-jarige Corry heel traumatiserend.

Het is ongetwijfeld ingewikkeld om de verleiding van totalitarisme en rassenhaat aan kinderen uitgelegd te krijgen.

Toch lijkt mij de boodschap dat we uiteindelijk allemaal slachtoffers zijn niet alleen lui, maar ook tikje gevaarlijk.