Getuigenissen uit gevangenissen Assad voor het eerst openbaar

Oral history project van het NIOD

In het zogeheten Syria Oral History Project hebben 85 gevangenisslachtoffers van het regime van Bashar al-Assad en 30 daders de afgelopen jaren gedetailleerd hun verhaal verteld. Zij deden dit aan hoogleraar Holocaust- en genocidestudies Uğur Üngör en aan Jaber Baker, een Syrische onderzoeker en schrijver die zelf ook een tijd in de gevangenis heeft gezeten. Zij verzamelden deze getuigenissen voor hun boek De Syrische Goelag.

In verband met de gevoeligheid van de materie en de veiligheid van de respondenten zijn deze getuigenissen niet openbaar. Bovendien zijn alle interviews in het Arabisch afgenomen. Via de vertalingen met medewerking van het Fonds Bijzondere journalistieke projecten is het nu mogelijk een indruk te krijgen van de lugubere realiteit in de gevangenissen van Assad, waar martelingen aan de orde van de dag zijn. Al meer dan vijftig jaar gebeurt dit stelselmatig, ook tijdens het presidentschap van de vader van Bashar al-Assad, Hafiz al-Assad.

Ex-gevangenen

Muhannad al-Ghabbash (34) woont tegenwoordig in Nederland, maar leidde in 2011 studentenprotesten tegen het regime van de Syrische president Bashar al-Assad, die de hele wereld over gingen. Hij was toen vierdejaars rechtenstudent in Aleppo. De inlichtingendiensten pakten hem meerdere keren op en hij onderging martelingen in de gevangenis. Voor hem is het nog altijd "heel moeilijk" om te praten over 2011 "omdat dit het moment was dat alles voor mij veranderde".

Akram al-Saud is 33 jaar en woont ook in Nederland, hij komt uit Deir Ez-Zor. Hij is vier keer gearresteerd voordat hij Syrië ontvluchtte. De langste detentie begon op 28 maart 2010, voor de revolutie, en duurde negen maanden. Hij werd toen opgepakt door de inlichtingendienst van de luchtmacht. Hij was destijds student aan de Architectuur Faculteit in Aleppo. Na de revolutie in 2011 is hij nog drie keer gearresteerd. "Als ik de gevangenis in een woord zou moeten omschrijven zou ik zeggen: graf."

Rehab Abdulftah komt ook uit Deir Ez-Zor, ze is 45 jaar en heeft drie kinderen. Ze was schooldirectrice op een middelbare school op het platteland van Damascus. Ze is twee keer gearresteerd in 2013, een keer een dag, de tweede keer vijf maanden. "Het eerste wat ze deden is mijn hijab (hoofddoek) afdoen. Dit is wat mij en mijn geloof brak."

2 miljoen Syriërs gemarteld

Volgens een ruwe schatting hebben 2 miljoen van de 24 miljoen Syriërs, zo’n 8 procent van de bevolking, ooit in de gevangenis gezeten. Duizenden mensen die de martelingen en onmenselijke omstandigheden overleefden, wonen tegenwoordig net als Muhannad, Akram en Rehab in Nederland. Ongeveer de helft van de ex-gevangenen van het Syrische Bashar-regime kampt met psychische problemen en heeft psychische hulp nodig die in Nederland lang niet altijd voorhanden is, blijkt uit onderzoek door Argos. Dat is een maatschappelijk probleem: de getraumatiseerde ex-gevangenen kunnen niet alleen moeilijk hun leven weer oppakken, maar zijn ook een gevaar voor zichzelf of voor anderen.

De volledige getuigenissen, samenvattingen, en verdere onderbouwing van de getuigenissen zijn te vinden op de website van Argos.