Immuuntherapie bij huidkanker wordt straks vergoed: 'Een belangrijke, hoopgevende stap'

Dat blijkt wel uit het verhaal van Truus van Strien (66), zij is een van de patiënten die de TIL-therapie (TIL staat voor tumor infiltrerende lymfocyten) eerder heeft ondergaan. Ze had toen een agressieve vorm van huidkanker, met uitzaaiingen in haar hele lichaam. De artsen hadden haar laten weten dat ze uitbehandeld was.

Laatste kerst vieren

Vorig jaar kerst zou haar laatste worden, vertelt ze: "Het was middenin coronatijd en je mocht maar een paar mensen op bezoek vragen. Toen zei ik tegen mijn man en kinderen: 'Ik wil jullie allemaal nog één keer samen zien, met alle kleinkinderen erbij, we gaan het gewoon met veertien man vieren.'"

Maar tegen alle verwachtingen in werd het toch niet haar laatste kerst. "Mijn oncoloog in Breda wees me op een onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam", zegt Truus. "Een aantal mensen met mijn vorm van melanoom konden daaraan meedoen, dus ik besloot ervoor te gaan."

Afweercellen uit de tumor

Dat ging niet zomaar: Truus werd vooraf intensief gescreend om te bepalen of haar conditie goed genoeg was voor de TIL-therapie. Dat is een vorm van immuuntherapie waarbij cellen van het afweersysteem uít de tumor zelf worden gehaald. Afweercellen die als het ware gestrand zijn in de tumor en niet meer in staat zijn om kwaadaardige cellen op te ruimen.

"Deze afweercellen kweken we vervolgens op in het lab tot een miljarden groot leger dat bij terugplaatsing beter in staat is om kankercellen te bevechten", legt internist-oncoloog John Haanen van het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis (AVL) uit.

TIL-therapie in basispakket

Haanen doet al jaren onderzoek naar TIL-therapie: "Ruim 10 jaar geleden behandelden we de allereerste patiënt in Nederland. Het gaat in kleine stappen, maar we leren steeds meer, en de groep patiënten die baat heeft bij de TIL-therapie wordt steeds groter."

Zorginstituut Nederland heeft vorige week bekendgemaakt dat de TIL-therapie vanaf 15 januari voor een bredere groep huidkankerpatiënten zal worden vergoed vanuit het basispakket. Volgens Haanen is dat een belangrijke, hoopgevende stap. "Straks kunnen we deze behandeling aan meer patiënten aanbieden en ook in andere ziekenhuizen."

'Ik kon het gewoon niet geloven'

Voor Truus pakte de TIL-therapie wonderbaarlijk goed uit. "Het was wel een heel zware behandeling, ik werd er erg ziek van", blikt ze terug. "Na 6 weken werd er een scan gemaakt om te kijken of er al iets was veranderd."

"Na die eerste scan zeiden de artsen: 'Gaat u maar zitten.' Oh nee, dacht ik, we hebben al zo vaak slecht nieuws gehad, het zal wel weer goed mis zijn", vertelt ze verder. "Toen zeiden ze: 'We kunnen niets meer vinden, de kanker is helemaal weg.' Ik kon het gewoon niet geloven."

Werkt niet bij iedereen

"De TIL-therapie werkt lang niet bij iedereen zo goed", benadrukt internist-oncoloog Haanen van het AVL. "Bij sommige mensen met huidkanker doet deze therapie veel minder, of zelfs helemaal niets. We proberen te snappen hoe dat komt en wat we daaraan kunnen doen."

Ook kijken de onderzoekers wat er bij andere kankervormen gebeurt als deze met TIL-therapie worden behandeld. "We zijn nu bezig met onderzoek bij long- en baarmoederhalskanker, en hopelijk in de toekomst ook borstkanker", zegt Haanen. "We hopen dat deze vorm van immuuntherapie ook bij die groep kankerpatiënten aan gaat slaan."

65.000 euro per patiënt

Er zijn nog meer ontwikkelingen gaande in de oncologie en dat heeft alles de maken met de kosten van behandelingen. De TIL-therapie is op dit moment met een prijskaartje van zo'n 65.000 euro per patiënt per jaar nog relatief duur, maar kan volgens Haanen goedkoper worden als het voor meer patiënten beschikbaar wordt.

"Bij ons onderzoek hebben we geen hulp nodig gehad vanuit de farmaceutische industrie", vertelt hij. "We faciliteren en produceren de behandeling voor een belangrijk deel zelf, hier in het ziekenhuis en tegen de kostprijs. Dat is een heel ander bedrag dan een farmaceutisch bedrijf zou vragen. Dan gaat er gauw een factor 5 overheen."

Goedkeuring van EMA?

Het AVL zet daarom de bijzondere stap om zelf goedkeuring voor de TIL-therapie aan te vragen bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). KWF Kankerbestrijding heeft deze week 3,8 miljoen euro toegekend aan het Amsterdamse ziekenhuis om de nogal bewerkelijke registratie van TIL-therapie als geneesmiddel te versnellen.

"Immuuntherapie is een van de grootste recente doorbraken in kankeronderzoek. We financieren veel onderzoeken, maar we willen ook dat de resultaten de patiënt zo snel mogelijk bereiken", zegt directeur Van de Gronden.