Dode materie wordt slim

Je zou kunnen zeggen dat we op de drempel staan van het tijdperk van de slimme materialen. Vergeet het Stenen Tijdperk, de Bronstijd en het huidige informatietijdperk – wat je het Siliciumtijdperk zou kunnen noemen. Al die materialen waren – hoeveel revolutionaire dingen er ook mee zijn gedaan – tamelijk dom. Of beter: passief. Het zijn, vanuit menselijk perspectief, bouwstenen die pas een functie krijgen als de mens er een apparaat van maakt.

Bouwsteen en apparaat tegelijk

Een nieuwe generatie materialen staat op het punt de wereld te veroveren. Materialen die niet alleen bouwsteen zijn, maar tegelijkertijd een apparaat. Materialen die reageren op hun omgeving en van vorm en functie veranderen als de omstandigheden daar om vragen. Daardoor kunnen ze zichzelf bijvoorbeeld repareren of schoonhouden.

Dergelijke wonderbaarlijke materialen worden om dit moment al ontwikkeld, bijvoorbeeld in het laboratorium van Nathalie Katsonis aan de Universiteit Twente. Deze scheikundige won in 2016 nog de Athenaprijs voor uitmuntende vrouwelijke chemici. Ze werd in 2004 vanuit Parijs naar Nederland gehaald door Ben Feringa, de man die vorig jaar de Nobelprijs won voor zijn ontwikkeling van machientjes die uit weinig meer dan een aantal atomen bestaan. Katsonis ontwikkelde onder meer een nieuw materiaal in de vorm van een helix. Haar constructie kan niet alleen zelfstandig bewegen, het kan ook nog eens objecten verplaatsen.

Martijn van der Zande zocht haar op in haar lab. In Nieuws en Co hoorde je wat ze daar doet, en hoe die slimme materialen zich nu precies gedragen.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag rond 10.50 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).