1969: Voetbal werd oorlog

1969 doet waarschijnlijk een belletje rinkelen door Woodstock, Neil Armstrong's eerste stappen op de maan en de Stonewall-rellen. Een iconisch jaar was het zeker, een lieverdje was het zeker niet. In datzelfde jaar liepen de spanningen tussen Honduras en El Salvador op. Neem daarbij een potje voetbal, een snufje nationalisme en je krijgt een oorlog die welgeteld 100 uur duurde.

Een echte voetbaloorlog

Koopman: "Een ontspannen potje was dat zeker niet, alleen al door de belangen die op het spel stonden." Het wereldkampioenschap voetbal zou namelijk een jaar later in Mexico plaatsvinden en beide landen wilden graag meedoen. Eerst vond er een wedstrijd plaats in Honduras die het thuisland won.

"Vervolgens werd een tegen-wedstrijd gespeeld in El Salvador", vertelt Koopman. "Die werd gewonnen door El Salvador, dus er moest een play-off komen." Dat moest gebeuren in Mexico, op neutraal terrein.

Tijdens deze eerste twee wedstrijden was het al behoorlijk onrustig in beide kampen. "Er waren rellen tussen de supporters en er werd ook flink getreiterd door de supporters tegen de spelers. Toen de Salvadoranen in Honduras zaten, werden ze uit hun slaap gehouden, die waren de volgende dag zo slap als een vaatdoek en verloren de wedstrijd."

Bij de wedstrijd in El Salvador werd de Hondurese vlag in brand gestoken. Koopman: "De spelers werden uitgescholden en vervolgens werd tijdens het volkslied een oude lap omhoog gehesen. Dat schoot in het verkeerde keelgat, een voetbaloorlog was wel gaande."

Woedende Salvadoranen

De spanningen tussen de landen liepen al jaren voorafgaand aan deze wedstrijden hoog op en volgens Koopman was dit "een toefje op die boog." Het grootste probleem dat ten grondslag lag aan de spanningen tussen El Salvador en Honduras was migratie.

El Salvador is altijd een heel overbevolkt land geweest. Koopman: "Er zaten 100 duizenden Salvadoranen in Honduras, die gingen daar een stukje land bewerken en boeren." Door de regering in Honduras werden die Salvadoranen gediscrimineerd en voor een deel ook het land uit gejaagd, "daar was de Salvadoraanse regering woedend over."

Wedstrijd winnen? Oorlog beginnen

Zo liepen de spanningen op en kwamen tot uiting bij de voetbalwedstrijd in 1969: een dodelijke cocktail. Tijdens de wedstrijd werd het nationalisme flink opgestookt door de militaire leiders die de steun nodig hadden van de bevolking. Daar wonnen de Salvadoranen en mochten zo meedoen met het WK. En wie nu een vredig einde verwacht, slaat de plank volledig mis, want juist na deze wedstrijd sloeg de vlam in de pan.

"Twee weken na de winst dacht de militair die daar aan de macht was, als we een wedstrijd kunnen winnen, kunnen we misschien ook wel een oorlog winnen", vertelt Koopmans. En zo begon de 100 uur durende oorlog. El Salvador gooide bommen op Honduras en de Hondurezen waren verrast en begonnen terug te vliegen met bommen. Na vier dagen, 100 uur, liep de oorlog ten einde door een regionaal orgaan dat ging bemiddelen.

Voetbal is politiek

"Het blijven kat en hond buurlanden die elkaar af en toe flink dwarszitten", zegt Koopman. "Het vredesverdrag na deze oorlog heeft 11 jaar op zich laten wachten. Het is nog niet echt feest tussen de twee." Ook voetballen de landen nog wel eens tegen elkaar, maar volgens Koopman is dat doorgaans geen gezellige wedstrijd, "het loopt niet altijd uit op rellen en worden ook geen lappen meer gehesen.

Koopman: "Vergelijk het maar met de rivaliteit tussen Nederland en Duitsland maar dan met een iets serieuzer ondertoontje. De grens tussen voetbal en politiek is dun in Latijns Amerika. Ook omdat leiders nationalisme willen stimuleren en voetbal is een verbindende factor, een manier om het volk achter je te krijgen. Voetbal is oorlog, maar ook politiek. Het houdt de gemoederen bezig en het gaat veel verder dan hier."

Jaren die ook Geen Lieverdjes Waren - JGLW

We zijn ongeveer halverwege 2020 en we kunnen nu eigenlijk al wel zeggen: dit jaar gaat de geschiedenisboekjes in als een venijnig jaar. Ieder jaar heeft natuurlijk z'n schaduwzijde, in JGLW bespreken Wouter Bouwman en Roelof de Vries de rafelrandjes van een jaar dat achter ons ligt.