Annejet van der Zijl voelde zich gevangen in een stalen fort vol feiten

Deep research

Veel lezers keken er van op: Annejet van der Zijl, beroemd van haar biografieën over Annie M.G. Schmidt, prins Bernhard en Sonny Boy, die opeens een thriller schreef met haar partner Jo Simons. Maar in het dagelijks leven waren de twee al een schrijverspaar. Simons doet al jaren veel deep research voor de boeken van zijn vrouw. "We hebben ons altijd al heel veel met elkaars werk bemoeid. We deden altijd al research samen. Jo is altijd mijn eerste lezer geweest. Bij ons voelt het heel natuurlijk."

Van der Zijl en Simons pakten het verhaal van de liegende politica ‘gewoon voor de lol’ op tijdens een van hun wandelingen door de duinen. Publicatie onder haar eigen naam vond Van der Zijl niet alleen verwarrend voor haar lezers, Simons en van der Zijl klonk ook gewoon erg goed.

Alleen maar avontuurlijk in haar schrijverschap

Jo is altijd al de hardware geweest in hun schrijversrelatie: "Ik ben degene die faciliteert op de eerste plaats. Ik zit ook wel in de bibliotheek twee jaargangen kranten na te kijken. Als Annejet het moeilijk vindt in het buitenland iets te vinden, dan doe ik het." Beiden vertellen over de research-reis voor Sonny Boy per vrachtschip, die Jo organiseerde. Van der Zijl: "Het was fantastisch om mee te maken, maar Ik had het nooit van m’n leven gedaan op mezelf, omdat ik helemaal niet avontuurlijk ben. Ik ben alleen maar avontuurlijk in mijn schrijverschap. Verder helemaal nergens in."

Leugens groeien met je mee

De val van Annika S. is losjes geënt op de val van de Duitse SPD-politica Petra Hinz ('de Duitse Femke Halsema') die haar hele CV bij elkaar gelogen bleek te hebben. Dit komt in de Duitse prestatiemaatschappij relatief veel voor omdat de druk om certificaten en diploma’s te bezitten daar zeer groot is. Wie je bent of wat je kunt telt veel minder. Van der Zijl: "Als zij niet zo succesvol was geweest, dan was het helemaal geen probleem geweest. Maar hoe groter iemand wordt, hoe groter de leugen die hij ooit verteld heeft wordt. Bij Halbe Zijlstra zag je dat ook. Toen hij de eerste keer loog over het buitenhuis van Poetin, was hij helemaal nog niet zo van belang. Op een gegeven moment wordt zo’n man steeds belangrijker en dan groeit zo’n leugen met je mee. Dat vind ik een heel fascinerend gegeven."

Leven na een publiekelijke val

Net als in veel van haar non-fictie werk, komt in De val van Annika S. het thema van de 'kwetsuur op jeugdige leeftijd' terug. "Ik heb een zwak voor mensen die hun leven in eigen hand nemen. Die er zelf vorm aan geven. Ik vind de worsteling van de mens veel interessanter. Wat gebeurt er nadat iemand publiekelijk zo diep valt, zoals bij Job Gosschalk en Halbe Zijlstra. Mijn hele werk gaat over hoe te leven", aldus Van der Zijl.

Worsteling met De Amerikaanse prinses

Voor Van der Zijl was het schrijven van fictie een verademing. "Non-fictie is een fantastisch genre, maar je zit gevangen in een stalen fort van feiten, waar je als een soort Houdini toch nog een spannend verhaal wil vertellen. En waarin heel veel niet kan. Je hoort mensen soms bijna praten, maar daar kun je niks mee. Ik kon niks verzinnen. Dan moet je een historische roman gaan schrijven." Vooral bij het schrijven van haar laatste boek, De Amerikaanse prinses, worstelde zij hier enorm mee. Ze vroeg zich dan ook regelmatig af of zij er niet een historische roman van moest maken.

Het gevoel dat weer alles mogelijk is

De schrijvers hebben voor De val van Annika S. expres geen onderzoek gedaan. "We wilden er echt onze eigen draai aan geven. Je bent dan toch bang dat je je van dat echte verhaal iets gaat aantrekken. We hadden nou net zo’n leuk verhaal verzónnen." Het schrijven van een roman betekent voor haar een verruiming van haar schrijverschap: "Ik heb nu weer het gevoel dat weer alles mogelijk is."

Rode haringen

Van der Zijl en Simons kunnen allebei heel goed schrijven, maar ze hadden nog nooit een 'spannend boek' geschreven, een genre waarin de schrijver een spel met de lezer speelt en af en toe een red herring plaatst. Ze hebben zich daarom uitvoerig in de wetten van het genre verdiept. "Misdaad heeft verhaaltechnisch dezelfde aantrekkingskracht als de oorlog. Het stelt mensen op scherp. Mensen moeten echt keuzes maken."

Nog lang niet klaar met hun personages

De val van Annika S. is het eerste deel van wat wellicht een cyclus van vijf boeken wordt. Van der Zijl en Simons zijn nog lang niet klaar met hun personages: "We vinden het leuk om met ze verder te gaan. Om te kijken wat er verder met ze gaat gebeuren vanuit hun karakter, hun geschiedenis."

Meer Annejet van der Zijl in Kunststof

Annejet van der Zijl was twee keer eerder te gast in Kunststof. De eerste keer op 11 november 2002 naar aanleidng van het verschijnen van Anna. Het leven van Annie M.G. Schmidt. De tweede was zij te gast op 17 november 2015 naar aanleiding van het verschijnen van De Amerikaanse prinses.