Componist Joey Roukens: 'Componeren is noeste arbeid'

'Noten krijgen pas betekenis als er ook stiltes zijn'

"In de psychologie bestaat er zoiets als de 'peak and end rule'", vertelt Joey Roukens in Kunststof. "Heel simpel gezegd, als je een ervaring hebt in de tijd, dan zijn er twee dingen die mensen vooral onthouden: het hoogtepunt en het einde. Dus als je een stuk componeert, moet je altijd zorgen voor een hoogtepunt en een goed einde en dan heb je misschien een stuk dat beklijft."

"Stiltes zijn ook heel belangrijk. Noten krijgen pas betekenis als er ook stiltes zijn. Er zijn ook componisten geweest voor wie stilte echt een onderwerp van hun werk was, Morton Feldman bijvoorbeeld. Dus stilte is net zo goed een bouwsteen van de componist als noten, ze zijn ook belangrijk voor de spanning in een stuk."

'Muziek is voor mij een kunst van de gevoelens'

"Het is altijd moeilijk om een stuk te beginnen. Ik zie die notenbalken voor me en dat kan soms heel intimiderend zijn. Maar je moet uiteindelijk toch gewoon beginnen. Op een gegeven moment ga ik achter de piano of mijn keyboard zitten. Het begint altijd met mijn vingers over de toetsen laten gaan, mijn vingers zijn dan een soort voelsprieten."

"Al improviserend vind ik kleine ideetjes: een melodietje, een ritme, een paar akkoordjes. Die noteer ik zo snel mogelijk. En op een gegeven moment heb je een aantal bouwstenen die samen een groter geheel kunnen vormen. En dan ga ik met elk van die bouwstenen weer verder, uitwerken tot een soort muzikale scene. Tot je op een gegeven moment een heleboel muzikale scenes hebt."

'Je moet uren maken'

"Ik zie componeren vooral als noeste arbeid, je moet uren maken. Je hebt componisten bij wie het allemaal vanzelf lijkt te gaan, het type Mozart. Mozart zag het stuk in een flits voor zich, hoefde het alleen maar op te schrijven. Een ander type componist is de ploeteraar, die voortdurend uren moet maken, aan het schaven is. Ik zie mezelf als behorend tot de ploeteraars."

"Aan mij kleeft het imago dat ik vrij snel schrijf. En er zit wel heel veel muziek in mij, maar ik ben ook perfectionistisch en daarom ook lang bezig met een stuk. Het is over het algemeen gewoon blue coller-werk, ik ben gewoon een Rotterdamse arbeider. Ik denk altijd aan een uitspraak van componist Otto Ketting, die zei: 'inspiratie wantrouw ik ten zeerste'."

Tinnitus

Begin augustus kreeg Roukens een hele heftige, hoge en luide piep in zijn oren: tinnitus. "Sinds augustus van dit jaar heb ik het gevoel dat er een soort kortsluiting in mijn lichaam gaande is. Ik had de tinnitus een jaar geleden al in milde vorm: een hoge piep in beide oren. Ik ging slecht slapen. Dat geluid werd steeds luider, tot een punt waarop ik er echt gillend gek van werd."

"Het was zo hard, alsof er een stofzuiger tegen je beide oren staat te blazen. Er was niet aan te ontsnappen, het had iets claustrofobisch. Het waren de donkerste dagen van mijn leven. Het ontnam mijn eetlust. Ik kon niet meer pianospelen, iets wat ik het liefste doe. Ik was totaal in paniek."

"Op een gegeven moment kon ik de neerwaartse spiraal een halt toeroepen. Er moest iets gebeuren. Toen heb ik op internet verschillende video’s gevonden met tips die mij hebben geholpen. Je gaat het nog niet accepteren, maar ik kan me er iets beter toe verhouden. Gelukkig kan ik nu ook weer genieten van muziek."