Rusland en Oekraïne verbaal met elkaar op de vuist: 'Retoriek kan bepalend zijn in conflict'

"Normaal zijn politici wel voorzichtig met de dingen die ze zeggen maar nu, ja, heeft Poetin de toon gezet met zijn uur lange uiteenzetting vol venijn over nazi's in Oekraïne.", zegt Hudig. Daarnaast heeft premier Rutte het over Poetin als een 'agressor die iedere dag nieuwe grenzen overschrijdt' en noemt de Amerikaanse president Biden hem een dictator. "De boel staat op scherp", concludeert Hudig.

Psychologische aspect van oorlogsvoering

"Retoriek heeft te maken met het psychologische aspect van oorlogsvoering en dat is waanzinnig belangrijk in een oorlog", legt Hudig uit. "Je kan er misschien niet alléén een oorlog op winnen, maar het kan wél bepalend zijn in een conflict." Motiverend of angstaanjagend, het kan beide kanten dienen. "Beide kanten in een conflict proberen de geesten van mensen te manipuleren. Wat je eigenlijk probeert, is dat je dus in het brein van mensen probeert bepaalde gedachtestromen aan te boren en te veranderen."

Daarnaast is het volgens Hudig essentieel voor beide kanten in een conflict om op gevoelens in te spelen. "Die gevoelens zijn heel belangrijk want die zorgen ervoor dat mensen hun gedrag veranderen. Daarom is dat in retorische speeches een belangrijk aspect."

Retorische middelen

Om mensen te beïnvloeden kun je een aantal retorische middelen inzetten. Een belangrijke daarvan is de argumentatie. Oftewel een sterk en waterdicht betoog. Een middel dat ook effectief is, is framing. Zo kan de gene die een speech schrijft bepaalde woorden uitkiezen om emotie op te wekken. "Zo refereert Poetin naar de Oekraïense machthebbers als 'nazi's', dat is dus een manier om gevoelens op te roepen bij mensen. Dat is framing", aldus Hudig.

Een ander retorisch aspect wat een toespraak kracht bij kan zetten is 'storytelling'. Ook daarbij wordt ingespeeld op de gevoelens van toehoorders. Hudig: "Je neemt mensen mee in een verhaal, in een secundaire wereld in hun hoofd, waar je gevoelens bij oproept."

Juist die storytelling, daar blinkt Zelensky in uit. "Hij weet een mens van zichzelf en van de Oekraïners te maken", zegt Hudig. "Dat doet hij ongelofelijk sterk." Door de toespraken die hij houdt, leer je Zelensky kennen, zegt Hudig. "Doordat hij vertelt over zijn achtergrond en hoe het Oekraïense volk erin staat, binden we ons aan hem."

Vijanddenken of menselijk maken

"Waar Poetin duidelijk kies voor de ontmenselijking, voor het vijanddenken, kiest Zelensky voor de menselijke kant en daar weet hij de harten mee te winnen. Een ander probleem is, wie bereik je. Wij hebben vrije toegang tot sociale media en het is toch te hopen dat dit door druppelt in de Russische opinie", besluit Hudig.