'Renate Rubinstein was van de openheid, verhullen was 'rechts''

Portretten van bekende Amsterdammers

David de Jongh maakte films over zijn vader, fotograaf Eddy de Jongh, over tekenaar Peter Vos, en over zijn leermeester, programmamaker Frans Bromet. Voordat hij met zijn eerste spektakelstuk kwam, een driedelige radiodocumentaire over Ischa Meijer, had hij al een hele carrière achter de rug bij de Amsterdamse radio en televisie. Vaak biografische gesprekken met bekende Amsterdammers.

In zijn nieuwste werk, het tweeluik over Renate Rubinstein (1929-1990), schetst hij aan de hand van gesprekken met de hoofdpersonen uit haar leven een intrigerend portret van de vrouw die in Nederland de ‘persoonlijke column’ heeft uitgevonden.

David: “Als filmmaker doe ik tot het allerlaatste moment onderzoek. Maar op papier moet je van tevoren precies weten wat je wil. Dat is een hel die je bij elke film door moet. Het plan dat je indient moet wel fictie zijn, want daarna begint het pas. Ik begin met de oudste mensen, de 90-plussers, dan de 80-plussers. Dat is ook terecht gebleken, want er zijn sinds ik begon met deze film al vijf doden gevallen. Eigenlijk zes.”

'In mijn carrière heb ik veel ruzie gehad met editingprogramma’s'

Hoe ziet de methode De Jongh er verder uit? Interviews doet hij aan de hand van een lijstje met onderwerpen die hij met alle geïnterviewden doorneemt. Hun antwoorden belanden in delen in evenzoveel mapjes. Zoals bijvoorbeeld, in het geval van Renate Rubinstein, het mapje China. Renate bezocht China en schreef er een heleboel stukjes over, die later gebundeld werden in Klein Chinees Woordenboek. In het mapje China komen dan ook al die artikelen en de foto’s die iets met China te maken hebben.

"Met die honderden mapjes moet je gaan bouwen. Van een film van tien uur hou je uiteindelijk twee uur over. Dat is een verschrikkelijk proces. En er komt van alles bij. Dan ga ik op zoek naar actuele beelden van fietsers die het Vondelpark inkomen, omdat ik beelden nodig heb die rijmen met wat ik gezien heb op het Polygoonjournaal, in een poging het actueler te maken. Het filmen van die fietsers was misschien een van de zwaarste puzzels.”

'Er gaat van alles mis'

Is het een obsessie, dat maakproces? “Tegenwoordig moet je geloof ik zeggen dat je geobsedeerd bent. Ik vind dat een beetje aanmatigend. Er gaat van alles mis, dat wel. De kinderen van Joop Goudsblom wilden me niet de super-8 beelden geven uit zijn archief. Dus ooit moet er een nieuwe film over Renate komen, waar dat materiaal toch in zit.

Maurits, de neef en erfgenaam van Renate, wilde me de dagboeken niet geven en ook niet de brieven. Terwijl Renate juist van de openheid was, verhullen was ‘rechts’, vond zij. Maar dat argument hielp blijkbaar niet. Gelukkig waren haar teksten heel autobiografisch.” En gelukkig kon David af en toe te rade gaan bij Hans Goedkoop, Renates biograaf die al decennialang bezig is met het definitieve boek, dat maar niet af wil komen.

Van 324 mapjes naar 1 film

Sommige mapjes moeten geofferd worden. Hugo Brandt Corstius en Renate Rubinstein hadden een liefdesrelatie en kregen daarna enorme ruzie. “Het mapje HBC werd een van mijn darlings en het werd steeds geestiger. Maar van Hugo waren bijna geen teksten te vinden over Renate. Uiteindelijk is dat onderwerp gesneuveld. Van 324 mapjes naar 1 film is vooral in het begin moeilijk.”

'Tamar – De waarheden van Renate Rubinstein' van David de Jongh is te zien bij de NTR op NPO Start.