Het schudden van een hand die er niet meer is
- Nieuws
- Het schudden van een hand die er niet meer is
De historicus Johan Huizinga introduceerde in 1920 de term ‘historische sensatie’ voor ‘het gevoel van onmiddellijk contact met het verleden’. Een historische sensatie kan teweeggebracht worden door een voorwerp of een locatie. En soms zelfs al door een kleinigheid in een historisch document. Voor een weekserie in het Radio 1-programma Nooit Meer Slapen sprak Emmie Kollau kunstenaars die een ‘culturele bedevaart’ hebben gemaakt om dichter te komen bij de bron van een kunstwerk dat ze heeft geraakt.
Je kunt ook thuisblijven
Ken je dat? Dat je samen met duizenden anderen in een bomvol stadion staat te wachten op het verschijnen van je favoriete popster? De lichten gaan uit, het gejuich wordt harder en er verschijnt een piepklein figuurtje in de verte op het podium. De spotlights doen hun best om er meer van te maken dan het is: gewoon een mens met een microfoon. Je had ook thuis kunnen blijven met Spotify en Google Images. Zo kun je op internet ook foto’s bekijken van Jim Morrisons graf, Rodins beste beelden of schetsen van Leonardo da Vinci.
Bijzondere krukjes
Maar die kopieën halen het nooit bij het origineel. Je wilt een maximale beleving van wat iets of iemand voor je betekent. Je wilt het van zo dichtbij mogelijk ervaren. Het kan iets gewichtigs zijn als een begraafplaats, maar ook een doodgewoon grasveldje waar zich ooit iets significants heeft afgespeeld. De krukjes in Elephant House, een cafeetje in Edinburgh, zijn geen krukjes meer sinds J.K. Rowling hier het eerste Harry Potter-boek heeft geschreven. De stoeltjes en tafeltjes zijn onderdeel van de literaire geschiedenis en het meubilair van een bedevaartsoord.
Het lijden
“Bij een pelgrimstocht moet er altijd een element van lijden zijn. Zonder lijden is er geen payoff”, zegt schrijver Auke Hulst over zijn culturele bedevaartstochten in de weekserie van Emmie Kollau. Dat lijden kan vele vormen aannemen. Een busreis van vele dagen. Uren in de rij voor dat ene schilderij. Moed verzamelen om de beveiliger te vragen of je het beeld alsjeblieft toch één seconde mag aanraken, of na afloop van een optreden zo onopvallend mogelijk een setlist van het podium te grissen. Alle moeite en spanning verhevigen de sensatie.
“Hier heeft hij gelopen”
Je kunt omringd zijn door toeristen, maar in een historische sensatie ben je alleen. Je beleeft iets wat belangrijk is voor je identiteit. Het gevoel is aards en spiritueel tegelijk. De kunstenaar is weg, maar wat hij (bewust of onbewust) heeft achtergelaten is een herinnering aan zijn aanwezigheid. Zo kunnen mensen uit verschillende tijden – al is het via onzichtbare voetstappen, deukjes in een koperen theepot of het krullen van iemands ‘g’ in een brief aan een geliefde – toch met elkaar kennismaken. Wie zei daar dat tijdreizen niet bestaat?
Gerelateerd
