Een ode aan de brug waar niemand op zat te wachten

‘Niemand wilde die brug. Nie-mand wou!’, zei Riek Bakker dit jaar nog in een interview met de Volkskrant. In de jaren 80 moest zij er als directeur Stadsontwikkeling hard aan trekken om te zorgen dat de verbinding tussen Noord en Zuid, toen het centrum en het achterstandsgebied, er zou komen. Jaren later is van die scepsis niks meer te merken. De brug is een toeristische attractie en wordt gezien als onmisbaar.

De Kunsthal noemt de brug zelfs hét beeldmerk van de stad. In de tentoonstelling 'De Zwaan van Rotterdam. 20 jaar Erasmusbrug' ligt de nadruk op de ‘interpretatie en toepassing van de brug als beeldmerk in verschillende media’. De Kunsthal wil laten zien hoe de brug getransformeerd is in een object dat een inspiratiebron werd voor kunstenaars en reclamemakers. Ook is het publiek gevraagd om mee te helpen met het samenstellen van de tentoonstelling. Mensen hebben verhalen ingestuurd, souvenirs en foto’s.

Foto: Jeffrey Philipsen, een tatoeage met De Zwaan.

Een mok die in de tentoonstelling te zien is.

Hoe het allemaal begon

De geknikte pyloon of de Zwaan van architect Ben van Berkel is een 808 meter lange tuibrug: hij hangt aan kabels. De grootste voorstander van het ontwerp van Ben van Berkel was Riek Bakker, ze moest alleen de rest van de stad nog overtuigen. Zelf zei ze twintig jaar geleden het volgende: "De Zwaan kit het aan elkaar. Die zorgt dat de brug een poort is die je gaat beleven, die zijn weerga niet kent, waar we internationaal mee gaan scoren, daar ben ik heilig van overtuigd."

Maar er is in die periode ook kritiek. De brug is duurder dan andere voorgestelde ontwerpen. Architect Ben van Berkel vertelt in een terugblik dat hij een brug wilde maken die meer was dan een gewone, standaard brug. Van Berkel: "Ik dacht dat het veel interessanter was om een brug te maken waar straks iedereen naar zou wijzen, waar mensen blij van zouden worden als ze erover heen zouden lopen." In de gemeenteraad wordt gestemd: dertig stemmen voor, twaalf tegen. De Zwaan kost 350 miljoen gulden, maar hij komt er.

Voor Ben van Berkel betekende de keuze voor zijn ontwerp zijn doorbraak. Met zijn bureau UNStudio is hij verder het brein achter het Mercedes-Benz Museum in Stuttgart en Ardmore Residence in Singapore. Dit jaar werd zijn ontwerp voor het nieuwe station van Arnhem Centraal geopend.

Slingerende kabels

Twee maanden na de opening van de Erasmusbrug wordt de nachtmerrie van iedere bruggenbouwer werkelijkheid: met flink wat wind beginnen de kabels waar de brug aan is bevestigd behoorlijk te zwiepen. De brug wordt uit voorzorg gesloten. In een artikel uit die tijd stelt iemand dat dit mankement ‘harder aankomt dan het verlies met 7-2 van Feyenoord bij PSV’. Na onderzoek blijkt dat regendruppels de kabels gevoeliger maakten voor trillingen van de wind. Uiteindelijk wordt het probleem opgelost door het plaatsen van betere dempers.

Een derde brug

Dit jaar werd bekend dat de gemeente Rotterdam naast de Willemsbrug en de Erasmusbrug een derde brug wil laten bouwen. Waar is nog onduidelijk, maar dat hij binnen nu en tien jaar komt staat vast. Waarom nog een brug? Volgens politici wordt zo de binnenstad ontlast, en daarnaast 'zetten we onze kandidatuur voor de World Expo 2025 kracht bij.'

Riek Bakker is niet meteen te spreken over een derde brug. Zo zei ze in een interview met de Volkskrant: "Het kopiëren van successen heeft alleen zin als je analyseert wat het succes heeft bepaald. Als je denkt: wat een leuk glimmend dingetje, doe me er nog zo een, dan ben je fout bezig."

'De Zwaan van Rotterdam. 20 jaar Erasmusbrug' is te zien in de Kunsthal tot en met 20 november 2016.