Is shantymuziek hip?

Tiktok

Het begon allemaal eind december met een filmpje op Tiktok. Een jongen, midden twintig, met een hoodie en een muts, tikt met zijn hand het ritme mee van shantyliedje Wellerman. Het is Nathan Evans, een Schotse postbode met een voorliefde voor shanty.

Het filmpje ging viral. Andere Tiktok-gebruikers pikten dit op en voegden hun eigen stem toe. Er kwamen er steeds meer bij. Meer mannen, meer bas, een meisje met een viool, vrouwen en zelfs het nationale operakoor van Litouwen. Inmiddels staat het nummer in de Britse hitlijsten.

De Raaitvinken

Om meer te weten over de populariteit van shantymuziek reisde Rose naar Harkstede, Groningen. Daar spreekt ze met Klaas van der Woude, dirigent van een aantal shantykoren in Groningen. Een aantal jaar geleden werd hij benaderd door Evert Bisschop Boele, lector aan het conservatorium Groningen en bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Hij wilde onderzoek doen naar shantykoren.

Evert: "Ik wilde graag weten wat dat zingen in shantykoren die mannen brengt. Ik was geïnteresseerd in de beleving van de mensen die dat doen. De beste manier om dat uit te vinden is om er tussen te gaan staan en zelf mee te doen. Op basis daarvan kan je dan gesprekken voeren.

Dus werd Evert lid van de Raaitvinken, een Gronings shantykoor, geleid door Klaas van der Woude.

Wat Evert bijzonder vindt aan de shantykoren is de enorme tolerantie voor elkaar: "Bij andere koren vragen ze: 'Kun je zingen?' Bij ons vragen we: 'Wil je zingen?' Als dat antwoord ja is gaan we niet eens luisteren hoe je zingt, maar dan ben je welkom. De tolerantie voor elkaar en weten dat je het met zijn allen moet doen, dat kenmerkt dit koor, en shantykoren in het algemeen. Dit zie je in zo’n TikTok-video ook terug."

Wellerman

Wellerman is een typisch liedje wat de Raaitvinken ook zouden kunnen zingen. Dit soort nummers zijn niet spontaan ontstaan, maar worden gecomponeerd op basis van kennis van wat er in de scheepvaart gebeurt. Dit nummer is in Nieuw-Zeeland ontstaan en gaat over de walvisvaart.


De Wellermen waren de mannen die met de voorraden aankwamen, zoals rum, suiker en thee, waar de scheepsvaarders heel blij mee waren. Daar gaat dit nummer over. Oorspronkelijk was shantymuziek bedoeld om het werken wat aangenamer te maken. Op het ritme van de muziek konden bewegingen beter uitgevoerd worden.

Nostalgie

Maar wat trekt de mannen nou zo aan aan shantykoren? Klaas: "Een gevoel van nostalgie, een een gevoel van: vroeger was alles beter." 

Evert: "Daarnaast speelt ook het idee mee van: wij zijn met zijn allen een scheepsbemanning. Wij vormen een groep mannen en ongeacht wat je doet, je bent allemaal gelijk. We zingen over heimwee, avontuur, of mooie vrouwen."

Ondertussen heeft Klaas zijn accordeon van zolder gehaald en afgestoft. Samen zingen Evert en Klaas hun eigen versie van Wellerman.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co.
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus.
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap.