Dit is de beste speech van 2023: 'Weergaloos, hij belichaamt het thema van dit jaar'

Een scala aan speeches, en maar één kan de beste zijn. Jurjen van den Bergh (Campagnebureau De Goede Zaak), Julia Wouters (Leading Women), en Huib Hudig (Speak to Inspire), analyseren in deze speciale uitzending op Eerste Kerstdag een aantal speeches aan de hand van verschillende thema's. En uiteindelijk is daar een top drie, namelijk:

#3 Jacinda Ardern

Begin 2023 legde de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern haar functie neer omdat 'haar tank op was', zoals ze dat zelf treffend zegt. Ardern noemt in haar speech het premierschap de mooiste functie van haar leven, en sluit af met de boodschap dat ze hoopt aan Nieuw Zeeland terug te geven dat je als leider sterk maar empathisch kunt zijn. En dat een leider weet wanneer het tijd is om op te stappen

"Ardern was voor heel veel mensen, waaronder veel vrouwen, een baken van hoop precies om wat ze hier zegt", zegt Julia Wouters. "Het is bijna een jaar geleden dat ze de speech hield, en ik vind hem vandaag de dag nog actueler dan ooit. Ze laat ons verdrietig achter maar tegelijkertijd met hoop dat iemand anders het estafettestokje op kan pakken en op die manier politiek kan bedrijven." Niet voor niets dus werd deze speech in januari de speech van de maand, en staat hij nu op drie.

#2 Tom Morello

In november werd de band Rage Against the Machine bijgezet in de Rock & Roll Hall of Fame. Een bijzondere gebeurtenis, met een wel heel bijzondere speech van gitarist Tom Morello. Niet gek dus, dat die speech in november de speech van de maand werd, en nu op nummer twee verschijnt. In een prachtig betoog roept hij mensen op om de boodschap van de band voort te zetten.

Van den Bergh: "Het knappe van deze speech is dat het ons liet realiseren hoe zeer protestmuziek iets los kan maken en dat het je een opdracht geeft." Het sterke retorische aspect is dat Morello het verhaal eerst bij zichzelf houdt, het daarna naar het publiek brengt en dan door de gecreëerde saamhorigheid aanzet tot actie.

Het verleden wordt in de speech ingezet voor de toekomst. Hudig: "Het is een magische speech. (...)Hij kopt hem helemaal in. (...) Een goede speech lijkt een beetje op een goed (pop)liedje, en dat zie je hier helemaal terugkomen." Wouters vult aan: "Er was heel veel emotie en dit was een 'let's go'-emotie. Ik wilde mijn mouwen oprollen en straat op gaan. (...)We kijken naar historische paralelen en van 'wat knap hebben ze het gedaan', maar wij zijn nu aan zet. Wij moeten het nu doen."

#1 Stan Grant

Een in Nederland onbekende presentator, met een universele boodschap vinden we op nummer één: Stan Grant. Hij legde uit hoe de inheemse Aboriginal-bevolking, waar hij zelf toe behoort, kijkt naar de kroning van Prins Charles. En in dat commentaar zegt hij wat de Britten de afgelopen eeuwen zijn volk hebben aangedaan. Daarop kreeg Grant zoveel racistische drek over zich heen, dat hij opstapte als presentator van zijn talkshow. En zijn afscheidsspeech was eerder de speech van de maand in mei, en is nu de speech van het jaar 2023.

Van den Bergh: "Hij heeft gezegd wat hij gezegd heeft en blijft daarachter staan. Hij verhoudt zich tot de haat die hij daarop kreeg, maar met opgeheven hoofd verlaat hij de arena en benoemt het racisme en postkolonialisme in de Australische samenleving. En daardoor is het krachtig: hij zegt niet van 'je kunt me niet raken', hij zegt 'je kunt me wel raken en dat is een probleem van ons allemaal'." Volgens Van den Bergh overstijgt deze speech het persoonlijke verhaal: niet alleen Stan Grant trekt het niet meer, maar Australië trekt het niet meer. "Er zit kracht en kwetsbaarheid in", aldus Van den Bergh.

"Dit is dus één van die ongehoorde stemmen die zich uitspreekt", sluit Hudig aan. "Wat deze speech zo bijzonder, en het nakijken waard maakt, is dat het een inkijkje geeft in de ziel van een mens. Dat hele persoonlijke niveau is waar we de sterkste emoties kunnen overbrengen. (...) Ieder woord dat hij uitspreekt, doet ertoe."

Wouters: "Als je zo bedreigd wordt, is het heel verleidelijk om met je hoofd onder een deken te gaan liggen. (...) Hij trekt zich terug uit het publieke debat, maar dat doet hij op een manier waardoor hij onder onze huid kruipt. Een mooie speech maakt een ervaring die niet jouw eigen is, dat je die ook doorvoelt en dat die je oproept om het goede in jezelf aan te spreken, al die elementen zitten in deze speech. Weergaloos."

Volgens het panel belichaamt Grant het thema van dit jaar: "De ongehoorde stem die zich laat horen. En dat we daar oor voor hebben. En aan de andere kant met hoe we omgaan met wat je over je heen krijgt op het moment als je je stem laat horen." Van den Bergh vult aan: "Het geeft te denken wat wij moeten doen met haat in onze samenleving."