Oekraïne kampt stilletjes met een mentale gezondheidscrisis

"De verhalen zijn confronterend, de impact op kinderen wordt niet naar voren gebracht. De impact op de mentale gezondheid op kinderen komt vrijwel zelden naar voren", vertelt Sven Coppens van Plan International in NOS Met het Oog op Morgen. De organisatie biedt ondersteuning aan kinderen in Oekraïne. Coppens heeft de afgelopen 2 weken door Oekraïne gereisd. onder andere naar de heroverde stad Kharkiv, om hulp te bieden aan kinderen en gezinnen. "Oekraïne kampt op het ogenblik met een dreigende mentale gezondheidscrisis."

Mentale gezondheidscrisis

Coppens vertelt dat het grootste deel van de bevolking veel stress ervaart. "Tegelijkertijd heeft het beperkte toegang tot psychosociale zorg. Naar verwachting kampen er 9,6 miljoen mensen met psychische klachten", legt hij uit. "We weten natuurlijk dat die conflicten bijzonder schadelijk zijn voor de geestelijke gezondheid van kinderen."

Coppens ziet dat veel kinderen in het land gestopt zijn met praten, paniekaanvallen hebben, slecht slapen en vaak boos zijn. "Dit soort reacties zien we in alle crises waar Plan International werkt, maar in het bijzonder nu in deze crisis waar een oorlog aan de basis ligt van de mentale gezondheidsproblemen."

Kinderen

"Een deel van onze methodes om kinderen toch wel op hun gemak proberen te stellen, is het aanbieden van veilige plaatsen waar ze met andere kinderen kunnen spelen", vertelt Coppens. "Het spel is een heel belangrijke methode om stress kwijt te raken."

Een hulpverlener nam een keer ballonnen mee voor de kinderen. "Een van die ballonnen knapte en de stress van de kinderen manifesteerde zich onmiddellijk. Kinderen doken onder de tafel. We hebben ballonnen moeten verwijderen uit het programma om die dingen tegen te gaan. Het is een klein voorbeeld van de impact van de oorlog op kinderen."

Huiselijk geweld

Wanneer een crisis zoals een oorlog zich voordoet in een land, neemt huiselijk geweld vaak toe. Volgens Coppens is dat ook het geval in Oekraïne. "Gezinnen in Oekraïne staan onder spanning, opvanglocaties zijn dikwijls vol, er is heel weinig privacy en de sociale controle die er normaal is binnen een buurt is totaal weggevallen. Politie en jeugdzorg zijn niet of veel minder operationeel dan voorheen."

Stress in de gezinnen wordt verstrekt door bombardementen, het moeten vluchten en het langdurige schuilen in schuilkelders. "Dat verandert vaak de relaties tussen ouders. Gezinnen zijn dikwijls verscheurd met mannen die aan de frontlinie zitten en vrouwen die het voor de kinderen moeten opnemen", legt Coppens uit. "Het versterkt ook bestaande problemen in huishoudens, waardoor het risico op huishoudelijk geweld toeneemt en groeit. Het is een onderbelichte crisis in Oekraïne."

Hulpverlening

Mensen kunnen niet terecht bij meldpunten, die zijn gesloten. Daarna is de hulpverlening ook niet of nauwelijks actief. Kinderen voelen zich bij een onstabiele thuissituatie vaak veilig op school, soms kunnen kinderen daar ook hulp vinden in scholen, maar die zijn volgens Coppens amper nog functioneel. "1 op de 5 scholen is beschadigd of verwoest. In Kharkiv is 80 procent van de scholen beschadigd of volledig verwoest. Lesgeven in een schoolcontext is niet meer mogelijk, alles is nu mobiel onderwijs of onderwijs via het internet geworden. Maar is niet altijd elektriciteit, dus die toegang tot mobiel onderwijs is ook niet altijd voorhanden", vertelt Coppens. "Het vangnet dat een school kan aanbieden, is voor een groot een deel niet meer aanwezig."